Fot. UJ
PORTO Dr hab. Kaja Gadowska z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego została wybrana na stanowisko prezydenta Europejskiego Towarzystwa Socjologicznego. Polka od 2018 roku zasiada w Zarządzie Głównym Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, a w poprzednich dwóch kadencjach pełniła funkcję wiceprezydenta European Sociological Association. ESA to akademicka organizacja non-profit, która ma na celu rozwój wiedzy socjologicznej, ułatwienie badań i nauczania w tej dziedzinie, a także stanowi platformę wymiany doświadczeń pomiędzy samymi socjologami oraz między nimi a innymi naukowcami. Rozpoczęła działalność w 1994 roku. Skupia obecnie 3155 badaczy, a Polska jest w pierwszej dziesiątce krajów z największą liczbą członków.
Fot. Arch. prywatne
DUBLIN Dr hab. Marek Więckowski, kierownik Zakładu Geografii Miast i Ludności w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN oraz zastępca dyrektora ds. naukowych tej placówki, został powołany na stanowisko wiceprzewodniczącego Międzynarodowej Unii Geograficznej. Z instytutem związany jest od 2000 roku, wcześniej pracował na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. W orbicie jego zainteresowań naukowych są: problematyka granic politycznych i współpraca transgraniczna, geografia turystyki, geografia transportu, mobilność przestrzenna, rozwój regionalny. International Geographical Union powołano w 1922 roku w Brukseli. Organizacja promuje i koordynuje badania geograficzne, które wymagają współpracy międzynarodowej. Skupia obecnie 94 kraje i terytoria członkowskie. Polska przystąpiła do organizacji w 1925 roku.
Fot. Arch. prywatne
BUDAPESZT Prof. Dariusz Jemielniak, wiceprezes Polskiej Akademii Nauk, został wybrany do Rady Zarządzającej Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii. Jest jednym z pięciorga nowych członków tego gremium. EIT to największa organizacja działająca na rzecz innowacyjności w UE. Od 2008 roku wspiera współpracę przedsiębiorców z nauką i biznesem. Wprowadza innowacje poprzez charakterystyczny model – wspólnot wiedzy i innowacji EIT – w ramach których sektory przedsiębiorstw, edukacji i badań naukowych ściśle ze sobą kooperują. Obecnie sieć obejmuje ponad 70 ośrodków innowacji, skupiających około 3200 partnerów. Od 2010 roku wprowadzili oni na rynek ponad 1670 nowych produktów i usług oraz wsparli ponad 5600 przedsięwzięć, które przyciągnęły ponad 6 miliardów euro inwestycji zewnętrznych. EIT stanowi integralną część programu ramowego Horyzont Europa.
Fot. UJ
Fot. NCN
HEIDELBERG Prof. Ewelina Knapska, kierująca Pracownią Neurobiologii Emocji w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, oraz dr hab. Sebastian Glatt, zastępca dyrektora ds. naukowych Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, dołączyli do grona członków Europejskiej Organizacji Biologii Molekularnej (EMBO). Oboje znaleźli się wśród 120 nowo wybranych do organizacji, która w tym roku obchodzi 60-lecie istnienia. Do tej pory należało do niej 17 Polaków, w tym 5 z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej (profesorowie: Janusz Bujnicki, Andrzej Dziembowski, Jacek Jaworski, Marta Miączyńska, Marcin Nowotny). W tym roku na wiceprzewodniczącą Rady EMBO w kadencji 2024–2026 wybrano prof. M Mączyńską. Organizacja zrzesza ponad 2,1 tys. naukowców (w tym 92 laureatów Nagrody Nobla) zajmujących się biologią molekularną z całego świata.
Fot. PAN
Fot. Arch. prywatne
SEWILLA Dr hab. Adam Kanigowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego (kieruje tam Central European Mathematical Research Lab) i Uniwersytetu w Marylandzie otrzymał prestiżową Nagrodę Europejskiego Towarzystwa Matematycznego. W gronie laureatów znalazł się także dr Jacek Jendrej z francuskiego Centre National de la Recherche Scientifique (absolwent UW). Nagroda została ustanowiona w 1992 roku i wręczana jest co cztery lata maksymalnie dziesięciu badaczom, którzy nie ukończyli 35 lat, w uznaniu ich znaczącego wkładu w badania naukowe w matematyce. W gronie dotychczasowych osiemdziesięciu laureatów są także m.in. prof. Agata Smoktunowicz z Uniwersytetu Edynburskiego i prof. Tomasz Łuczak z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W sumie aż 15 zdobywców Nagrody EMS otrzymało później Medal Fieldsa – najwyższe wyróżnienie w matematyce.
Fot. IM PAN, Arch. prywatne
VALLETTA Dr Olga Malinkiewicz zwyciężyła w konkursie European Inventor Award 2024. Nagrodzono ją za stworzenie nadających się do druku cienkich i elastycznych perowskitowych ogniw słonecznych, pozwalających na bardziej zrównoważone i wszechstronne podejście do wykorzystania energii słonecznej pochodzącej zarówno z naturalnych, jak i sztucznych źródeł światła. Jej zespół wykorzystał innowacyjny proces druku atramentowego, by ogniwa te były produkowane w sposób, który zmniejsza zużycie energii. Malinkiewicz jest wnuczką wybitnego inżyniera Bogumiła Szwabika. W 2002 r. rozpoczęła studia na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Kontynuowała je na Universitat Politècnica de Catalunya w Barcelonie. Pracę doktorską na temat perowskitowych ogniw słonecznych obroniła w Institut de Ciència Molecular w Walencji. Jest współzałożycielką i dyrektorką technologiczną Saule Technologies.
Fot. WSPiA
RZESZÓW WSPiA Rzeszowska Szkoła Wyższa, jako pierwsza uczelnia w Polsce, dysponuje nowoczesnym, eksperckim stanowiskiem VR, które umożliwia przeprowadzanie oględzin miejsca zdarzenia w wirtualnej rzeczywistości oraz wykonywanie działań, takich jak robienie zdjęć, pomiarów czy oznaczanie śladów. Kluczową funkcjonalnością jest integracja z oprogramowaniem CYBID, służącym do tworzenia szkiców miejsca zdarzenia oraz prowadzenia rekonstrukcji. Narzędzia dostępne w modułach oprogramowania pozwalają studentom zdobywać wiedzę w wielu aspektach, takich jak pomiary, identyfikacja i metryczki śladów, szkicowanie i planowanie miejsca zdarzenia, protokołowanie, fotografia, fotogrametria oraz wykonywanie analiz i symulacji. Co ważne, studenci nie muszą pracować nad gotowymi scenariuszami. Platforma umożliwia bowiem tworzenie własnych, symulowanych zdarzeń i planów działań ratowniczych od podstaw.
Fot. AGH
KRAKÓW Na kampusie Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie powstanie obiekt, w którym realizowane będą działania z obszarów sztucznej inteligencji, cyberbezpieczeństwa, technologii bezpieczeństwa. W budynku znajdzie też siedzibę tworzony wspólnie z Krakowskim Parkiem Technologicznym akcelerator DIANA, który zajmuje się rozwojem technologii o podwójnym zastosowaniu na potrzeby obronności i bezpieczeństwa. Sześciokondygnacyjny budynek o powierzchni ponad 6,5 tys. m2 ma powstać w ciągu dwóch lat. Szacunkowy koszt budowy i wyposażenia całego kompleksu to około 165 mln zł.
Fot. Kamila Kozioł
SZCZECIN Laboratorium dźwięku immersyjnego otwarto na Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym. Dźwięk immersyjny to taki, który dociera do słuchacza ze wszystkich możliwych kierunków, stwarzając wrażenie, że jest się w samym centrum wydarzenia. Na takiej technologii oparta jest warstwa dźwiękowa współczesnych systemów multimedialnych. Mają one za zadanie w pełni odzwierciedlić zjawiska akustyczne występujące w rzeczywistości. Sercem laboratorium jest system odsłuchowy w konfiguracji 7.1.4 (siedem systemów głośnikowych otaczających słuchacza w płaszczyźnie poziomej, jeden system subniskotonowy, cztery systemy sufitowe) na bazie koaksjalnych monitorów aktywnych Genelec One wraz ze stacją roboczą DAW (Digital Audio Workstation). Na wyposażeniu znajduje się również zestaw specjalistycznych mikrofonów, słuchawek oraz sonda natężeniowa Microflown. Aby mieć możliwość kontrolowania ewentualnych zniekształceń dźwięku, umieszczono również wysokiej klasy dwukanałowy analizator audio. Inwestycja kosztowała 500 tys. zł.
Fot. Maciej Mutwil
GLIWICE Samolot P-mentor firmy Tecnam poszerzył flotę Ośrodka Szkolenia Lotniczego Politechniki Śląskiej. Jest najnowocześniejszym ze statków powietrznych, jakimi dysponowała do tej pory uczelnia. To dwumiejscowy samolot z jednym silnikiem tłokowym Rotax 912isC3, certyfikowany do lotów według przyrządów, przeznaczony do szkolenia lotniczego. Wyposażono go m.in. w wysokiej klasy cyfrową awionikę Garmin G3X IFR. P-mentor został certyfikowany przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA). Będzie służył zarówno w szkoleniu pilotów, studentów studiujących nawigację powietrzną, ale także studentom innych specjalności, jak np. mechanik lotniczy czy zarządzanie ruchem lotniczym. Kosztował ok. 2 mln złotych.
Fot. URz
RZESZÓW Uniwersytet Rzeszowski zaczyna budowę Podkarpackiego Centrum Sportu Akademickiego. Obiekt, w którym swoją siedzibę znajdzie Instytut Nauk o Kulturze Fizycznej, będzie dopełnieniem uczelnianego kompleksu sportowego. W bezpośrednim sąsiedztwie wybudowanej 3 lata temu hali lekkoatletycznej powstanie Podkarpackie Centrum Sportu Akademickiego o powierzchni 3,2 tys. m2. Znajdą się w nim sale dydaktyczne, w tym dwie aule wykładowe, gabinety naukowe, a także sale sportowe, m.in. sala gier zespołowych do ćwiczeń ogólnorozwojowych, gier i zabaw ruchowych oraz indywidualnych treningów, a także sala gimnastyczna do ćwiczeń ogólnorozwojowych z wykorzystaniem przyrządów gimnastycznych i specjalistycznych treningów. Dodatkowo na terenie obok obiektu powstanie kort tenisowy oraz boisko typu orlik do piłki nożnej. Wartość przedsięwzięcia przekracza 26,4 mln zł. Oddanie do użytku zaplanowano za niecałe 2 lata.
KRAKÓW Innowacyjny lek na koci katar opracowali naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego. To powszechna choroba zakaźna u kotów wywoływana przez kociego herpeswirusa typu 1 (FHV-1) lub przez kociego kaliciwirusa (FCV). Jest jedną z częstszych przyczyn śmierci tych zwierząt w schroniskach oraz w hodowlach. Nie ma obecnie skutecznego leku, który pozwalałby na wyleczenie zakażenia. Badania prowadzone na UJ pod kierunkiem prof. Krzysztofa Pyrcia doprowadziły do identyfikacji związku, który jest zatwierdzony do stosowania nawet u ludzi. Zwalcza on skutecznie oba wirusy powodujące koci katar. Substancją czynną produktu jest sulfonowana pochodna polistyrenu. Badania przedkliniczne wykazały brak toksyczności, wysoką trwałość oraz skuteczność w hamowaniu namnażania się kocich herpeswirusów oraz kaliciwirusów. Badania terenowe wykazały zarówno redukcję ilości wirusa, jak i objawów specyficznych dla kociego kataru. Nie zaobserwowano żadnych działań niepożądanych. Produkt wkrótce ma trafić na rynek.
POZNAŃ Uniwersalne narzędzie do przeszukiwania i analizy polskich apokryfów Nowego Testamentu stworzyli naukowcy z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. To teksty fundamentalne dla dziejów polszczyzny religijnej, a także ważne dla literatury i języka całej Słowiańszczyzny. Drobiazgowo przebadano i opracowano wszystkie staropolskie (do 1544 roku) apokryfy nowotestamentalne, czyli ponad 2 tys. stron rękopisów i starodruków. Projekt trwał sześć lat. W tym czasie udostępniono m.in. teksty transliteracji i transkrypcji Rozmyślań dominikańskich, Historyi Trzech Kroli, Sprawy chędogiej, Ewangelii Nikodema. Najważniejszym rezultatem prac jest baza danych APOCRYPHA, w której użytkownik ma możliwość skorzystania z indeksu leksykalnego, anotacji gramatycznej, zestawienia miejsc paralelnych i wątków. Strona udostępnia także teksty obcojęzycznych źródeł polskich apokryfów i wcześniejsze transkrypcje polskich utworów. Elektroniczna baza danych znajduje się na stronie www.apocrypha.amu.edu.pl.
Fot. PUM
SZCZECIN Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie otworzył Uniwersytecką Wytwórnię Farmaceutyczną. Nowa jednostka będzie prowadziła niekomercyjne badania kliniczne oraz opracowywała zaawansowane produkty lecznicze. Zlokalizowano ją w Międzywydziałowym Centrum Dydaktyki. Jej utworzenie to ważny element całego projektu dotyczącego rozwoju farmacji w Szczecinie. Chociaż farmacja jest najmłodszym wydziałem uczelni, to stanowi jeden z jej kluczowych kierunków, obok medycyny i stomatologii. W ostatniej ewaluacji uzyskała kategorię A+, mimo że to najmłodsza jednostka farmaceutyczna w kraju. Skupi się na terapiach onkologicznych oraz medycynie regeneracyjnej, która wspomaga procesy gojenia i naprawy uszkodzonych tkanek, komórek i narządów. UWF, którą kieruje dr n. med. Piotr Kulig, zajmie się terapiami opartymi na modyfikacjach komórek i tkanek, nadając im pożądane właściwości, które mogą mieć kluczowe znaczenie dla skuteczności planowanych terapii. Inwestycja pochłonęła 15 mln zł.
Fot. Magdalena Seredyńska
SZCZECIN Nad bardziej skutecznymi metodami treningowymi w sportach zespołowych pracują naukowcy z Uniwersytetu Szczecińskiego. To pierwszy w Polsce projekt wykorzystujący zaawansowaną technologię Skillcourt, która łączy elementy gier, analizę danych i interaktywne ćwiczenia, aby wspierać rozwój zdolności motorycznych, koordynacji, refleksu oraz szybkości reakcji. System ten wykorzystuje specjalne maty sensoryczne i panele dotykowe, które rejestrują ruchy użytkownika i analizują jego wyniki w czasie rzeczywistym. Treningi mogą być dostosowane do indywidualnych potrzeb użytkownika, co pozwala na personalizację ćwiczeń i maksymalizację efektywności treningu. Skillcourt znajduje zastosowanie w różnych dyscyplinach sportowych, a także w rehabilitacji i edukacji. Jednym z celów projektu jest profilowanie zawodników pod kątem funkcji motoryczno-kognitywnych, co ma kluczowe znaczenie w zrozumieniu tego, jak różne aspekty gier zespołowych wpływają na rozwój funkcji kognitywnych i fizycznych. Badania przyczynią się do opracowania i wdrożenia bardziej skutecznych metod treningowych.
Fot. PŚ
KIELCE Z udziałem prof. Marii Mrówczyńskiej, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, odbyło się uroczyste otwarcie Świętokrzyskiego Kampusu Laboratoryjnego Głównego Urzędu Miar. Nowo powstały ośrodek badawczo-rozwojowy to znaczące wzmocnienie polskiej metrologii. Będzie koncentrować się na takich dziedzinach, jak akustyka, drgania, czas i częstotliwość, długość, masa, termometria oraz metrologia interdyscyplinarna. Na kielecki kampus składa się osiem budynków, z czego w sześciu znajdują się laboratoria wyposażone m.in. w dwie specjalistyczne komory akustyczne, gdzie badane będą m.in. mikrofony, głośniki, a także sprzęt bhp do ochrony przed hałasem. Jednym z najbardziej unikatowych elementów kampusu jest tunel o długości ponad 70 metrów, w którym planowane są testy prędkości, z jaką poruszają się m.in. drony. W sumie na początku będzie funkcjonowało około 30 skonsolidowanych stanowisk pomiarowych. Ośrodek powstał we współpracy z Politechniką Świętokrzyską. Koszt inwestycji przekroczył 240 mln zł.
ŁÓDŹ Aktywne obuwie terapeutyczne przeznaczone dla pacjentów z zespołem stopy cukrzycowej opracowali naukowcy z Sieci Badawczej Łukasiewicz – Łódzkiego Instytutu Technologicznego we współpracy z Uniwersytetem Medycznym w Łodzi. W prototypowym rozwiązaniu zaimplementowano technologię elektromagnetycznej terapii ran tzw. CoPTheN (Comprehensive Physical THErapy for Neuropathy). Obuwie wykorzystuje specjalne wkładki podeszwowe, w których zostały zamontowane zminiaturyzowane emitery pola elektromagnetycznego i ultradźwięków. Dzięki temu udało się osiągnąć potwierdzony badaniami efekt przyspieszenia gojenia się ran, w szczególności ran tkanki łącznej. Technologia zwiększa przepływ krwi, pooprawia krążenie, a więc prowadzi do szybszej regeneracji, działa też przeciwobrzękowo i antyzapalnie. Kluczowym elementem układu jest elektroniczny, programowalny sterownik, dzięki któremu można zaprogramować odpowiedni program terapeutyczny, w tym jego całkowity czas trwania, długość poszczególnych impulsów elektromagnetycznych/ultradźwiękowych, ich intensywność i częstotliwość.
WARSZAWA Strukturę białka odpowiadającego za odczuwanie zimna określili naukowcy z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej. We współpracy z uczonymi z Włoch zbadali białko TRPM8 oraz stworzyli model jego wiązania z icyliną. Jest to związek wykazujący 200-krotnie silniejszą aktywację kanału jonowego TRPM8 niż mentol. Aktywacja takich kanałów powoduje depolaryzację, czyli wyrównanie stężeń jonów wewnątrz i na zewnątrz komórki nerwowej, co prowadzi do powstania impulsu nerwowego niosącego informację o wykrytym bodźcu. Występujący w mięcie mentol aktywuje receptory zimna TRPM8, stąd odczucie zimna przy jedzeniu miętówek. Pobudzenie tych termoreceptorów jest jednak również powiązane z percepcją bólu, a wysycenie ich działania poprzez dłuższą ekspozycję na zimno lub mentol pozwala zmniejszyć odczucie bólu. Trwające dwa lata badania były częściowo wspierane algorytmem sztucznej inteligencji AlphaFold. Wyniki mogą w przyszłości pomóc w opracowaniu nowych terapii medycznych związanych z bólami neuropatycznymi, zespołem jelita drażliwego, przewlekłym kaszlem czy nadciśnieniem tętniczym.
Fot. Mateusz Młynarczyk
POZNAŃ Centrum Innowacyjności i Edukacji Społecznej otwarto w Instytucie Chemii Bioorganicznej PAN. Siedziba nowej jednostki mieści się w secesyjnej willi z 1910 roku, która od 2015 roku jest własnością instytutu. W ostatnich latach przeszła spektakularną metamorfozę. W budynku swoją siedzibę znalazły laboratoria badawcze, działające w obszarze biologii molekularnej, bioobrazowania, genomiki i archeogenomiki, w tym laboratorium do analizy kopalnego DNA. To m.in. Europejskie Centrum Bioinformatyki i Genomiki, Poznańskie Centrum Archeogenomiki, Centrum Biomedycyny Systemowej. Stosowane są tu nowoczesne metody sekwencjonowania nowej generacji, analiz pojedynczych komórek, ultrawysokorozdzielcza mikroskopia czy wysokoprzepustowe badania przesiewowe. CIES, koordynowane przez prof. Marka Figlerowicza, zajmie się również popularyzacją nauki i współpracą między badaczami, przedsiębiorcami i społecznością lokalną. W tym celu powstały także sale seminaryjne i laboratoria pokazowe, a nawet wirtualna biblioteka. W przyszłości instytut planuje utworzenie zamiejscowego oddziału CIES w wielkopolskiej gminie Kościan.
POLSKA Osiem polskich uczelni – o jedną mniej niż przed rokiem – znalazło się w najnowszym Academic Ranking of World Universities, nazywanym także Listą Szanghajską. Zestawienie obejmujące tysiąc najlepszych szkół wyższych na świecie opublikowano po raz 22. Najwyższe noty z polskich otrzymały Uniwersytet Jagielloński oraz Uniwersytet Warszawski, kolejny rok z rzędu utrzymując miejsca w piątej setce. Jako jedyna awans zanotowała Politechnika Gdańska (o jeden przedział miejsc, na pozycje 801–900), z kolei w ostatniej setce uplasowały się tak jak poprzednio: Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Politechnika Warszawska i Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Z „10” wypadł Warszawski Uniwersytet Medyczny. Na podium bez zmian: prowadzi Harvard University, przed Stanford University i Massachusetts Institute of Technology.
Opracował Mariusz Karwowski
Współpraca: Kamil Dziewit, Grzegorz Kolasiński, Emilia Kujawa, Maja Maćkowiak-Kruczek, Przemysław Pawlak, Jan Piechna, Jadwiga Witek, Łukasz Wspaniały, Anna Żmuda-Muszyńska
Wykorzystano serwisy prasowe szkół wyższych, placówek badawczych i instytucji otoczenia nauki.
Więcej aktualności na naszej stronie internetowejwww.forumakademickie.pl
oraz na naszych profilach na Facebookui na platformie X
