Renata Długosz, Monika Lindner
W marcu koronawirus zaskoczył wszystkich. Ostatnie zajęcia kontaktowe na Politechnice Łódzkiej odbyły się 11 marca. Uczelnia szybko zareagowała na nową sytuację i już następnego dnia rozpoczęły się zdalne webinaria szkoleniowe przygotowujące wszystkich pracowników do prowadzenia zdalnych zajęć. Politechnika Łódzka zapewniła pracownikom następujące narzędzia: platformę Webinaria PŁ do prowadzenia wykładów i seminariów, platformę zdalnego nauczania WIKAMP oraz usługi w chmurze Office365. W szczególności pakiet MS Teams był chyba najczęściej wykorzystywany m.in. do ćwiczeń i projektów. Niektórzy pracownicy przeszli szkolenia certyfikujące do e-learningu wcześniej.
Dla nas platforma WIKAMP nie była zupełną nowością, korzystałyśmy już wcześniej z jej niektórych funkcjonalności, takich jak zamieszczanie materiałów dydaktycznych i wstawianie ocen z kolokwiów. Uczestniczyłyśmy też w poprzednich latach w eksperymentach dotyczących zdalnej edukacji w zespole utworzonym w Centrum Nauczania Matematyki i Fizyki. W szczególności tworzyłyśmy mniej lub bardziej interaktywne materiały wspierające studentów w samokształceniu. W ramach tych prób nagrywałyśmy filmy edukacyjne, opracowywałyśmy zbiory zadań do wykorzystania w nauczaniu programowanym. Od wielu lat udzielamy indywidualnych konsultacji przy pomocy komunikatora Skype.
Wspólnie w tym semestrze prowadziłyśmy przedmiot matematyka II składający się z modułów arytmetyka finansowa i statystyka dla dwóch kierunków: sieci i instalacje w inżynierii środowiska oraz planowanie przestrzenne na wydziale Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska (pięć grup ćwiczeniowych).
Wykorzystałyśmy następujące technologie i metody:
1) statyczny wykład w formacie pdf udostępniany studentom na platformie Wikamp (tworzony najczęściej przy pomocy LaTeXa/Beamera);
2) taki sam wykład, ale wygłoszony na żywo w ramach webinarium (platforma Webinaria PŁ), a następnie udostępniony studentom (platforma Wikamp);
3) statyczny zestaw zadań w formacie pdf, jpg wraz ze szczegółowymi rozwiązaniami, uzupełniony o podobne zadania do samodzielnej pracy (platforma Wikamp);
4) rozwiązywanie problemów z matematyki finansowej w Excelu na żywo z ekranem udostępnionym studentom (platforma Wikamp, platforma Teams);
5) pisanie razem ze studentami na wirtualnej tablicy – nauczyciel korzystał z tabletu graficznego (platforma Wikamp, platforma Teams);
6) przesyłanie studentom odręcznie napisanych rozwiązań zadań w formie skanów. Metoda mało zaawansowana technicznie, ale bardzo wydajna. Świetnie się sprawdza tam, gdzie intensywnie wymieniamy myśli z małą grupą studentów. Tę metodę w 99% wybierali studenci, żeby nam coś odesłać. Dla nich jest to często jedyny sposób przesłania tekstu z wzorami matematycznymi;
7) indywidualne konsultacje, podczas których łączono metody wymienione w punktach 3, 4 i 5.
Po semestrze pracy zdalnej odnosimy wrażenie, że techniki uczenia asynchronicznego (czyli przygotowywania materiałów do indywidualnej pracy studenta) przegrały z metodami synchronicznymi (czyli opartymi na bezpośrednim kontakcie). Studenci także sygnalizowali, że samo udostępnienie wykładu i rozwiązanych zadań w formie pliku pdf im nie wystarcza. Tego typu statyczne materiały powinny tylko uzupełniać zajęcia prowadzone na żywo.
Zdecydowaną popularnością cieszyły się materiały, które powstały podczas ćwiczeń. W szczególności arkusze Excela, w których rozwiązywaliśmy wspólnie problemy z zakresu arytmetyki finansowej i statystyki.
Potwierdziło się, że statyczny materiał udostępniony studentom zwykle przegra z wypracowanym wykładem w formie prezentacji, wygłoszonym online na żywo. A ten ostatni przegra z lekcją, w której wypracowana prezentacja będzie mieszana z rachunkami prowadzonymi na bieżąco.
Podczas zajęć online łatwo było przeoczyć studentów, którzy się nie zgłaszali, nie brali czynnego udziału, być może nie słuchali. Próbowałyśmy temu zapobiec, monitorując aktywność studentów np. poprzez krótkie ankiety podsumowujące wykłady, a podczas ćwiczeń przez wspólne rozwiązywanie zadań na wirtualnej tablicy. Dodatkowo udostępniałyśmy testy sprawdzające wiedzę oraz komunikowałyśmy się ze studentami na platformie Moodle poprzez moduł zadania domowego. Najlepszy kontakt miałyśmy jednak z tymi, którzy zgłaszali się na konsultacje ze skonkretyzowanymi pytaniami.
Na każdym kursie udało się zrealizować wszystkie treści programowe zawarte w kartach przedmiotu. Problematyczna okazała się jednak realna ocena stopnia przyswojenia materiału przez studentów.
Ostateczną decyzję w sprawie zaliczeń wszyscy odkładaliśmy w nadziei, że uda się wrócić na uczelnię. Kiedy okazało się, że zaliczenia i egzaminy muszą się odbyć w formie zdalnej, zdecydowałyśmy się głównie na testy (platforma Moodle), ponieważ taka forma zaliczenia była najbliższa tej zapowiedzianej w karcie przedmiotu. Platforma do testów pozwala na kontrolowanie przebiegu testu, reglamentuje dostęp tylko dla osób zapisanych na przedmiot, wymusza terminowe rozpoczęcie i zakończenie testu. W każdej chwili mogłyśmy prosić studenta, aby pokazał się w kamerze. Dodatkowo wymagałyśmy, aby studenci przesłali nam skany kartek użytych podczas rozwiązywania – przydatne w sytuacjach spornych. Osoby, które zaliczyły testy na co najmniej 4, a chciały dostać wyższą ocenę, odpowiadały przed kamerą. Nie można jednak wykluczyć, że część studentów napisała testy niesamodzielnie, chociaż zdawalność była podobna do tej z lat poprzednich.
Jeżeli sytuacja epidemiologiczna nie poprawi się, od października prawdopodobnie czeka nas prowadzenie nowych zajęć zdalnie. Korzystając z doświadczenia zdobytego w ostatnim semestrze, sądzimy, że większość zajęć poprowadzimy na żywo w formie webinariów lub na platformie Teams. Wszystkie materiały z wykładów i ćwiczeń zostaną udostępnione studentom na platformie Wikamp. Będziemy w dalszym ciągu zachęcały do korzystania z konsultacji. Mamy pomysł na tworzenie dodatkowych materiałów interaktywnych w postaci np. quizów uczących czy filmików.
Efekty uczenia się będziemy weryfikowały na różne sposoby. Być może niektóre będziemy sprawdzały na bieżąco zadając słuchaczom wybrane zagadnienia do samodzielnego opracowania i przedstawienia. Wtedy będziemy pewne, że przynajmniej część materiału student zaliczy samodzielnie. Wiadomo już, że uczelnia udoskonali platformę Webinariów, co pozwoli na lepszą komunikację z uczestnikami zajęć online, a także na zwiększenie kontroli podczas testów.
Wróć