Pierwsze takie cztery lata

Prof. Alojzy Z. Nowak został wybrany na kolejną kadencję na prezesa Zarządu Głównego Akademickiego Związku Sportowego. Za jego kandydaturą głosowało 135 spośród 141 delegatów na XXX Zjazd AZS. Rektor Uniwersytetu Warszawskiego pełni funkcję prezesa organizacji od 2017 roku.

Mijająca kadencja była pierwszą, która trwała cztery lata. Nie brakowało wyzwań, dramatycznych momentów, ale też i chwil radości. Wyjątkowo trudną próbę przeszły Akademickie Mistrzostwa Polski, sztandarowy projekt AZS. Pandemia postawiła przed organizatorami bardzo wymagające warunki do przeprowadzenia rywalizacji. Obostrzenia, zamknięcia obiektów – to wszystko wpłynęło na prowadzenie rozgrywek z zachowaniem szczególnej ostrożności. Dobre przygotowanie, stała analiza sytuacji, dostosowanie regulaminów i terminarza, dodatkowe zabezpieczenia, pozyskane zgody, a także technologia (elektroniczny system członkowski) pozwoliły na zachowanie ciągłości w prowadzeniu programu. Kolejne edycje nie napotkały już na takie organizacyjne perturbacje, ale przywrócenie zawodów do klasycznej formy wymagało pracy na wielu poziomach: uczelnianym, klubowym, środowiskowym i centralnym. Zakończona niedawno tegoroczna odsłona cyklu pokazała, że AMP-y są w bardzo dobrej formie: utrzymany został kalendarz rozgrywek, ustabilizowano liczbę uczestników (ponad 18 tys.) i sklasyfikowanych uczelni (ponad 130). Oznacza to, że połowę członków AZS stanowią uczestnicy AMP. W tym roku po raz piąty z rzędu triumfowała Politechnika Gdańska.

W ramach działań w obszarze sportu powszechnego do znanych już wcześniej inicjatyw (puchary, ligi międzyuczelniane, igrzyska studentów pierwszego roku) dołączono nowe projekty skierowane nie tylko do środowiska akademickiego. „Basket szkoła – koszykówka 3 × 3”, „Sięgnij gwiazd z piłką ręczną”, „Akademia sportu”, „Od kanapowca do sportowca”, „Od pionka do hetmana”, „Szkoła pełna aktywności” – to tylko kilka przykładów akcji, które z powodzeniem przeprowadzono w wielu miejscach w Polsce. AZS został także operatorem ministerialnego programu upowszechniania strzelectwa. Od 2023 do 2025 roku uczniowie ostatnich klas szkół średnich odbywają 3 godziny zajęć strzeleckich. Podczas nich dowiadują się, jakie są zasady posługiwania się bronią oraz zasady bezpieczeństwa na strzelnicy. Omawiane są także budowa i zasady działania broni palnej i amunicji. Z wykorzystaniem laserowych replik broni krótkiej i długiej uczniowie ćwiczą techniki strzeleckie: postawa, celowanie, strzelanie, wymiana magazynków w broni palnej. Wszystkie zajęcia w ramach programu prowadzone są przez wykwalifikowanych instruktorów strzelectwa. Do tej pory przeszkolono już 42 837 uczniów.

Kluby AZS prowadzą także sekcje wyczynowe. Ogromne znaczenie w tym kontekście mają Akademickie Centra Szkolenia Sportowego prowadzone przez AZS w oparciu o środki z Ministerstwa Sportu i Turystyki. W minionej kadencji zakres programu został poszerzony pod względem programowym i finansowym. Obecnie obejmuje grupę blisko 1100 zawodniczek i zawodników, od 2022 także uczniów klas maturalnych. Efekty? Zawodnicy AZS stanowili 1/3 reprezentacji Polski na igrzyska olimpijskie w Tokio. Zdobyli 9 z 14 polskich medali. W wielu dyscyplinach sportu to na azetesiakach opierają się kadry narodowe. Warto dodać, że wsparciem w programie ACSS objętych było 13 medalistów.

Powody do satysfakcji przynieśli także przedstawiciele Akademickiej Reprezentacji Polski, zdobywając 17 krążków na Uniwersjadzie Zimowej Lake Placid i rekordowe 43 krążki na Uniwersjadzie Letniej w Chengdu. W obu tych imprezach zajęliśmy piąte miejsce w klasyfikacji medalowej. Listę sukcesów uzupełniają także trofea z Akademickich Mistrzostw Świata i Akademickich Mistrzostw Europy. W obszarze sportu wyczynowego jest jeszcze jeden ważny element wart szczególnego podkreślenia. Minione cztery lata to czas rozwoju autorskiego programu wspierania dwutorowej kariery rozwoju studentów-sportowców. AZS działał zarówno w zakresie promocji ministerialnego programu Narodowej Reprezentacji Akademickiej, jak i wprowadzenia projektu własnych szkoleń i warsztatów dla czołowych zawodników łączących profesjonalny sport z rozwojem naukowym.

Po raz kolejny AZS sprawdził się także jako profesjonalny organizator dużych wydarzeń. W historii zapiszą się przede wszystkim Akademickie Igrzyska Europejskie 2022 w Łodzi. To największa sportowa impreza, jaka odbyła się w Polsce: prawie 5 tys. sportowców reprezentujących 400 uczelni z 37 krajów, 20 dyscyplin, 750 wolontariuszy, 12 sportowych aren. Do tego 83 medale 450-osobowej Akademickiej Reprezentacji Polski, co dało nam pierwsze miejsce w klasyfikacji krajów, i trzecia lokata Politechniki Łódzkiej wśród uczelni. Na zaproszenie Komitetu Organizacyjnego w zawodach wzięło udział także 300 studentów z Ukrainy. Koszty uczestnictwa pokryła strona polska z pozyskanych dotacji.

Cztery lata temu w strukturze organizacji powołano po raz pierwszy stanowisko wiceprezesa ds. akademickiego sportu osób z niepełnosprawnościami. Była to odpowiedź na społeczną potrzebę większego zaangażowania AZS w ten obszar działalności. W latach 2020–2024 zorganizowano pięć edycji rozgrywek Integracyjnych Mistrzostw Polski AZS. To cykl zawodów skierowany do pełnoletnich osób, członków AZS, posiadających aktualne orzeczenie o niepełnosprawności. Swoim zasięgiem objęły 18 dyscyplin paralimpijskich, w tym: goalball, showdown, boccia, pływanie, bilard, bowling, narciarstwo alpejskie, snowboard, szachy, żeglarstwo, podnoszenie ciężarów, siatkówka na siedząco, kajakarstwo, ergometr wioślarski, tenis stołowy, szermierka i lekkoatletyka. Rokrocznie w zawodach uczestniczy kilkaset osób z orzeczeniem o niepełnosprawności. IMP AZS dają możliwość sportowej realizacji, umożliwiającej osobom z niepełnosprawnościami włączenie się lub powrót do czynnego życia. Zawody organizowane są w formule trzydniowej w całej Polsce, m.in. w: Częstochowie, Zakopanem, Warszawie, Poznaniu, Zielonej Górze, Wilkasach, Gdańsku, Bydgoszczy czy Lublinie. Za program IMP AZS 2021 związek zdobył Medal uznania Europejskiej Federacji Sportu Akademickiego, a za IMP AZS 2022 wyróżnienie Komisji Europejskiej w konkursie #BeInclusive European Union Sport Awards.

AZS pozostaje największym organizatorem Akademickich Mistrzostw Świata (ponad 30 imprez). We wrześniu 2024 roku w Gdańsku odbędą się AMŚ w triathlonie, a za dwa lata w Poznaniu AMŚ w futsalu.

Istotnym osiągnięciem minionej kadencji było wpisanie Akademickiego Związku Sportowego do ustawy o szkolnictwie wyższym jako partnera władz rektorskich uczelni w realizacji zadań sportu akademickiego. Dzięki temu kluby AZS, niezależnie od tego, czy mają osobowość prawną, czy działają jako jednostki regulaminowe, uzyskały szczególny status organizacji studenckiej.

Ważne było także wdrożenie opartego na technologii CRM autorskiego systemu Planeta AZS do zarządzania wyjątkowo rozbudowaną strukturą oraz członkostwem w organizacji. Narzędziem wparcia w działalności jest powołana w tej kadencji Fundacja AZS. Zrealizowała 40 różnych zadań, pozyskując na ten cel ponad 6,5 mln zł. Poza takimi projektami, jak „Frajdy Miejskie”, „KampusRun”, „Przygoda z tatą” czy „Pokolenia gonią lenia” wpierała rozwój kariery dwutorowej w projekcie „Sportowiec z Indeksem”, promując program Narodowa Reprezentacja Akademicka prowadzony przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Rok akademicki 2019/2020 AZS zakończył liczbą członków na poziomie 32 696. W okresie pandemii koronawirusa spadła ona do 27 287 osób. Straty zostały odrobione z nawiązką, obecnie do Związku należy prawie 40 tys. osób. Prym wiedzie Mazowsze, gdzie liczba członków uczelnianych AZS przekracza 6,8 tys., przed Małopolską (4,6 tys.) i Wielkopolską (3,8 tys.). Z danych za ostatni rok wynika, że najliczniejszy jest AZS Uniwersytetu Warszawskiego (2,5 tys.). Członkowie AZS zrzeszają się aktualnie w 164 klubach należących do 17 Organizacji Środowiskowych AZS. Działa w nich blisko 3 tys. sekcji rekreacyjnych i sportowych.

Na koniec przyjrzyjmy się jeszcze finansom organizacji. W 2023 roku jej przychody wyniosły blisko 94 mln zł, a koszty prawie 92 mln zł, co oznacza, że bilans zamknął się nadwyżką w wysokości 1,8 mln zł.