Historia kształcenia rolniczego w Krakowie sięga XVIII wieku. Ks. Hugo Kołłątaj, autor reformy Akademii Krakowskiej w 1776 roku zaproponował, aby w Szkole Głównej Koronnej utworzyć Katedrę Rolnictwa. Faktycznie Katedra Gospodarstwa Wiejskiego została powołana w 1806 r., lecz istniała tylko trzy lata. Dopiero w 1890 r. przy Wydziale Filozoficznym UJ powstało 3-letnie Studium Rolnicze, przekształcone w 1923 r. w Wydział Rolniczy. Po II wojnie światowej został on przekształcony w Wydział Rolniczo-Leśny, a w 1949 r. powołano odrębny Wydział Leśny, na który już po dwóch latach wstrzymano nabór studentów.
W 1953 roku na bazie wyodrębnionego z Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydziału Rolniczego utworzono Wyższą Szkołę Rolniczą w Krakowie. W 1972 roku WSR uzyskała prawo do nadawania stopni naukowych i stała się Akademią Rolniczą w Krakowie, której w 1978 r. nadano imię Hugona Kołłątaja, prekursora nauk rolniczych w Polsce. W roku 2008 uczelnia uzyskała status Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie. Sukcesywnie rozbudowywano strukturę uczelni. Już w 1953 r. powstał Wydział Zootechniczny (obecnie Hodowli i Biologii Zwierząt). W 1955 roku w WSR powołano Wydział Melioracji Wodnych (obecnie Inżynierii Środowiska i Geodezji). W 1963 roku reaktywowano Wydział Leśny, a w 1968 r. utworzono Wydział Ogrodniczy. W 1973 roku powstał Zamiejscowy Wydział Ekonomiki i Obrotu Rolnego w Rzeszowie – stanowiący w pewnym momencie 20% potencjału AR – który w 2001 r. został włączony w struktury tworzonego wówczas Uniwersytetu Rzeszowskiego. Przez krótki czas działała też filia w Zamościu. W 1977 r. powołano Wydział Techniki i Energetyki Rolnictwa (później Agroinżynierii, a obecnie Inżynierii Produkcji i Energetyki), a w 1994 Wydział Technologii Żywności. Już w XXI wieku utworzono Międzywydziałowe Studium Biotechnologii, które w 2014 r. po połączeniu z Wydziałem Ogrodnictwa przekształciło się w Wydział Biotechnologii i Ogrodnictwa. Z kolei powołane w 2009 r. Studia Międzywydziałowe Architektura Krajobrazu zostały w roku 2014 włączone w strukturę Wydziału Inżynierii Środowiska i Geodezji. W roku 2010 powstało Uniwersyteckie Centrum Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Rolniczego. Wkrótce ma stać się pełnoprawną jednostką URK.
Obecnie podstawową strukturę naukowo-dydaktyczną URK tworzy 7 wydziałów: Rolniczo-Ekonomiczny, Leśny, Hodowli i Biologii Zwierząt, Inżynierii Środowiska i Geodezji, Biotechnologii i Ogrodnictwa, Inżynierii Produkcji i Energetyki, Technologii Żywności oraz Uniwersyteckie Centrum, Medycyny Weterynaryjnej. Ważną jej częścią są zakłady doświadczalne i stacje naukowe. Uniwersytet ma nieco ponad 400 hektarów gruntów rolnych i 28 ha stawów hodowlanych, zlokalizowanych w obrębie lub w pobliżu Krakowa; są to: Rolnicze Gospodarstwo Doświadczalne w Prusach i Garlicy Murowanej oraz stacje doświadczalne w Bielanach, Mydlnikach, Rząsce i Przegorzałach. Oprócz tego uczelnia ma potężny Leśny Zakład Doświadczalny w Krynicy Zdroju, dysponujący 6,5 tys. hektarów lasów.
Obiekty naukowo-dydaktyczne zgrupowane są w 3 kampusach: po obu stronach al. Mickiewicza – 9 budynków, przy al. 29 Listopada – 12 obiektów oraz na ul. Balickiej – 22 budynki. Łącznie uniwersytet dysponuje ponad 130 tys. m2 powierzchni dydaktycznej. Bratniak, Oaza, Młodość i Czwórka to nazwy domów studenckich URK, w których jest ponad 1,5 tys. miejsc noclegowych.
W ciągu 70 lat istnienia mury uczelni opuściło 94 282 absolwentów, w tym ponad 6,5 tys. to absolwenci filii URK w Rzeszowie i Zamościu. Prawie 54 tys. absolwentów uzyskało tytuł magistra inżyniera, a 35 tys. inżyniera. Nadano stopień doktora 1773 osobom, habilitowano 674 naukowców, a 247 osób uzyskało profesury.
Obecnie URK zatrudnia 1494 pracowników w tym 734 nauczycieli akademickich i 760 pozostałych pracowników. Kadrę akademicką tworzy 82 profesorów tytularnych, 257 doktorów habilitowanych, 333 doktorów i 62 magistrów. W pozostałej grupie jest 279 pracowników administracji, 214 technicznych, 204 obsługi, 25 bibliotecznych oraz 38 pracowników LZD w Krynicy.
Uczelnia oferuje na studiach stacjonarnych I stopnia i jednolitych magisterskich 25 kierunków inżynierskich i 3 licencjackie (w 24 specjalnościach inżynierskich i 2 licencjackich) oraz jeden kierunek jednolity. Studia niestacjonarne I stopnia prowadzi na 17 kierunkach inżynierskich i 2 licencjackich (w 14 specjalnościach inżynierskich, 2 licencjackich). Studia stacjonarne II stopnia realizowane są na 25 kierunkach i 40 specjalnościach, a niestacjonarne na 19 kierunkach i 27 specjalnościach. Na URK na wszystkich typach i stopniach studiów kształci się 7005 studentów. Na studiach stacjonarnych jest 5461, w tym 144 cudzoziemców, a na niestacjonarnych 1544 studentów, w tym 6 obcokrajowców. Dodatkowo w 14 kursach podyplomowych uczestniczy 324 słuchaczy. Na studiach doktoranckich jest 50 osób, a w szkole doktorskiej 95 osób, w tym 26 obcokrajowców.
Studenci URK w większości pochodzą z samego Krakowa oraz okolicznych małych i średnich miasteczek. – W tej chwili mamy głównie mieszkańców województw małopolskiego, śląskiego i świętokrzyskiego. Znacznie mniej jest studentów z podkarpackiego, które wypadło z naszej strefy wpływów, choć np. dietetyka i weterynaria ściągają wciąż ludzi z tego regionu – mówi rektor URK, dr hab. inż. Sylwester Tabor, prof. URK.
W wyniku ewaluacji działalności naukowej za lata 2017-2021 uczelnia uzyskała w 4 dziedzinach jedną kategorię A+, 3 kat. A i 8 B+. To w znacznie trudniejszej sytuacji – ocena dwunastu dyscyplin w porównaniu do siedmiu jednostek – znacznie lepsze wyniki niż w poprzedniej ewaluacji (2 A, 3 B, 2 C). URK spełnia z nadmiarem wymogi uniwersytetu klasycznego. Dzięki uzyskanym kategoriom naukowym uczelnia ma uprawnienia do nadawania stopni naukowych w 12 dyscyplinach. W 2023 r. planowany jest nabór kandydatów do szkoły doktorskiej w dyscyplinie nauki biologiczne, natomiast w 2024 r. prawdopodobnie także w dyscyplinie weterynaria. Przewiduje się również realizację doktoratów wspólnych z innymi instytucjami naukowymi, w tym zagranicznymi (joint degree).
W ciągu ostatnich 10 lat pracownicy URK opublikowali 11 124 artykułów naukowych, 460 monografii i 9 podręczników akademickich. Ich prace były cytowane prawie 59 tys. razy (Scopus). Uzyskali ochronę patentową na 122 wynalazków. Zrealizowali 312 krajowych projektów badawczych o wartości 129,88 mln zł oraz 26 projektów międzynarodowych o wartości 61,5 mln zł. W badaniach krajowych jest 215 grantów Narodowego Centrum Nauki o wartości 71 mln zł. Przeprowadzili też 597 badań zamawianych o wartości 70,6 mln zł.
Warto zwrócić uwagę na duży projekt „Odtworzenie oraz zachowanie obszarów bagiennych, torfowisk i terenów podmokłych na obszarach Natura 2000 i Zielonej Infrastruktury” (Wetlands Green Life), finansowany z unijnego programu LIFE. Jego wartość to 36 mln euro, z czego UE pokrywa 21,6 euro; pozostałe środki pochodzą z funduszy krajowych. Do URK, jako jednego z trzech wykonawców projektu, przez 10 lat trafi niemal 57 mln zł.
Biblioteka Główna mieści się w tzw. Budynku Jubileuszowym przy al. Mickiewicza 24/28, gdzie znajdują się: Czytelnia Główna (z zasobem ponad 7 tys. książek i czasopism), Wypożyczalnia, Wypożyczalnia Międzybiblioteczna, Oddział Informacji Naukowej oraz Muzeum. Działają również czytelnie zewnętrzne przy wydziałach: Technologii Żywności, Leśnym oraz Biotechnologii i Ogrodnictwa. Księgozbiór liczy 354 tys. woluminów książek i czasopism, 9 tys. jednostek zbiorów specjalnych (norm, kartografii, materiałów elektronicznych) z zakresu badań i kształcenia na URK. Rocznie do Biblioteki wpływa ok. 300 tytułów czasopism polskich i zagranicznych. W katalogu on–line jest ponad 130 tys. książek. Użytkownicy mają dostęp do prenumerowanych przez Bibliotekę pełnotekstowych lub abstraktowych baz o zasięgu krajowym i międzynarodowym (m.in. Ebsco, Elsevier, JSTOR, Scopus, Springer, Wiley, iBUK Libra, czasopisma polskie wydawnictw SIGMA–NOT i Elamed).
Obecnie na uczelni działa 16 kół naukowych i 89 sekcji tematycznych. W kampusach URK działają dwa kluby studenckie: legendarna „Buda” (skąd wywodzi się zespół Pod Budą) oraz „Arka”. Studencki Zespół Góralski „Skalni” od 1952 roku skupia młodzież góralską, studiującą na uczelniach krakowskich. Przedstawia folklor Podhala w formie tradycyjnej. Zespół Sygnalistów Myśliwskich „Hagard” powstał w 2001 roku. Ma na swoim koncie szereg sukcesów. W 2003 roku rozpoczął działalność Chór Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. W roku 2007 roku został powołany Chór Męski „AGRICOLA” Krakowskiego Środowiska Akademickiego. Oba zespoły prowadzi dr Joanna Gutowska-Kuźmicz. W 2015 roku powołano Centrum Kultury i Kształcenia Ustawicznego, które jest organizatorem lub promotorem ponad 300 przedsięwzięć kulturalnych rocznie, m.in. Międzyuczelnianego Przeglądu Kabaretów Studenckich „KLAMKA”, Balu Beana, Międzywydziałowego Turnieju Artystycznego o Puchar Przechodni Prorektora ds. Kształcenia URK, spotkań kabaretowych PrzeglądArka, Spotkań Podróżniczych czy Wieczorów Folkowych.
Uczelnia to także sport. Na URK działa zarówno Studium Wychowania Fizycznego i Sportu, jak i Klub Uczelniany AZS. W 2013 oddano do użytku nową wielofunkcyjną halę sportową. Sekcje sportowe AZS URK odnoszą sukcesy w Akademickich Mistrzostwach Polski: koszykówka kobiet (2017 r. – I miejsce), koszykówka mężczyzn (2021 i 2022 r. – II miejsce), narciarstwo i snowboard (2020 r. – I i II miejsce w snowboardzie, 2022 r. – I miejsce w slalomie, I miejsce w gigancie, II i III miejsce w snowboardzie kobiet, I miejsce w snowboardzie mężczyzn), siatkówka kobiet (2020 r. – I miejsce), lekkoatletyka (2020 r. – I miejsce), pływanie (2022 r. – II miejsce, 2021 r. – III miejsce), trójbój siłowy (2018, 2019 i 2020 r. – II miejsce), podnoszenie ciężarów (2020 r. – II miejsce, 2019 r. – III miejsce w Akademickich Mistrzostwach Świata, 2019 i 2021 r. – I miejsce), ergometr wioślarski (2019 r. – I miejsce), wspinaczka sportowa (2014 i 2015 r. – I miejsce, 2015 r. – II miejsce w Akademickich Mistrzostwach Europy), kolarstwo (2018 r. – I i III miejsce, 2022 r. – I miejsce), judo (2018 i 2022 r. – I miejsce), tenis stołowy (2021 r. – II miejsce).
Opr. IM, PK
