Najważniejsze wyzwania

Redaktor naukowy recenzowanej monografii, prof. Jerzy Woźnicki, ma magnetyczną siłę przyciągającą autorów reprezentujących uczelnie publiczne i niepubliczne, badaczy szkolnictwa wyższego, osób pełniących obecnie lub w przeszłości różne funkcje w instytucjach tego szkolnictwa, co wykazał w wielu wcześniejszych publikacjach pod własną redakcją. W przypadku recenzowanej monografii tzw. wartość udźwigu magnesu była wyjątkowo duża. Dodam, że wartość tej siły w przypadku magnesu zależy od rodzaju materiału, z którego jest skonstruowany. W wypadku monografii siła została wykorzystana do zaproszenia wielu wybitnych przedstawicieli sektora szkolnictwa wyższego.

Monografia stanowi ciekawy obraz szkolnictwa wyższego, na który składa się szeroka kolorystyka wypowiedzi autorów poszczególnych rozdziałów. Wartościowe jest to, że autorzy przedstawiają perspektywę rozwoju szkolnictwa wyższego do 2030 r., co w czasach zmienności, niepewności, złożoności i niejednoznaczności otoczenia uczelni, określanych akronimem VUCA, jest nie lada wyzwaniem.

We wprowadzeniu redaktor naukowy monografii omawia cele projektu pn. „Prognoza rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce do 2030 r.”. W poszczególnych częściach autorzy przedstawiają najważniejsze wyzwania stojące przed szkolnictwem wyższym. Kolejni autorzy odpowiadają na pytania: Jaka jest (powinna być) wizja szkolnictwa wyższego i w jaki sposób kształtować strategię na poziomie systemowym oraz instytucjonalnym? Jak w praktyce wygląda dywersyfikacja szkolnictwa wyższego i w jakim kierunku powinna ona zmierzać? Jakie są silne i słabe strony misji uczelni, z akcentem na identyfikację źródeł tych ostatnich?

Wieloletnie doświadczenie autorów rozdziałów, wynikające z pracy w publicznych i niepublicznych instytucjach szkolnictwa wyższego, sprawia, że rozważania nad teraźniejszością oraz próba projekcji przyszłości w poszczególnych obszarach jest wartościowa, gdyż opiera się również na przeprowadzonych badaniach własnych, a także relatywnie szerokim wykorzystaniu światowego piśmiennictwa.

Za szczególne wartościowe w monografii uznaję rozważania nad przyszłością szkolnictwa wyższego w świetle trendów międzynarodowych, pozycjonowanie uniwersytetów polskich jako uniwersytetów europejskich, a co z tym jest ściśle związane – pokazanie działań sprzyjających umiędzynarodowieniu szkolnictwa wyższego we wszystkich rodzajach aktywności. Nie mniej ważne są odniesienia autorów jednego z rozdziałów do wartości i norm akademickich, a także rzetelności badawczej w szkolnictwie wyższym. Równie istotne są rozważania autorów związanych z niepublicznym szkolnictwem wyższym, prognozujących zmiany tego sektora, których wyznacznikami są cele zrównoważonego rozwoju oraz cyfrowa transformacja.

Zwieńczeniem monografii są podsumowujące refleksje redaktora monografii, który kreśli szereg ograniczeń i wątpliwości towarzyszących autorom poszczególnych rozdziałów, co nie dziwi w przypadku prognozy rozwoju każdej organizacji, a uniwersytetu w szczególności, który – jak pisał przed wieloma laty prof. Woźnicki – jest konserwatywną innowacją. Nasuwa się pytanie, w jakich proporcjach są konserwatyzm i innowacyjność.

Redaktor naukowy i autorzy poszczególnych rozdziałów monografii podjęli się niełatwego zadania. Zachęcam do lektury monografii łączącej trzy najważniejsze wyzwania, przed którymi stoi polskie szkolnictwo wyższe. W moim przekonaniu są nimi: dywersyfikacja misji instytucji akademickich, doskonalenie zarządzania nimi oraz internacjonalizacja. Pamiętali o nich autorzy monografii, wpisując je w cele zrównoważonego rozwoju szkolnictwa wyższego i społeczną odpowiedzialność uczelni.

Trendy, model i perspektywy rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce: 2021-2025 z projekcją do roku 2030, red. nauk. Jerzy WOŹNICKI, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Katowice 2022.