Rozdano „konsolidatory”

Sześć polskich akcentów miał ostatni konkurs ERC Consolidator Grants. To dwukrotnie więcej niż poprzedni, przy czym wówczas wszystkie granty trafiły do krajowych instytucji. Tym razem tylko dwa, co oznacza, że przez 15 lat do polskich jednostek trafiło w sumie 11 „konsolidatorów”.

Konkurs CoG skierowany jest do naukowców będących od 7 do 12 lat po doktoracie, którzy posiadają co najmniej kilka ważnych publikacji napisanych bez udziału promotora, a także wykazują się wyjątkowymi osiągnięciami naukowymi. Finansowanie z European Research Council otrzymał piąty już w tym roku projekt na Uniwersytecie Warszawskim (poprzednie cztery w rozstrzygniętym w styczniu konkursie na Starting Grants). Jego autorką jest dr hab. Marta Bucholc z Wydziału Socjologii. Zbada wpływ prawa międzynarodowego na debaty dotyczące zmian w prawie aborcyjnym w Polsce i Irlandii, Hondurasie i Argentynie, Senegalu i Mozambiku. W każdej z tych par jeden kraj reprezentuje regulacje restrykcyjne, a drugi – bardziej liberalne. Analizie poddane zostaną akty prawne, język debat oraz sposób, w jaki argumentów odnoszących się do ochrony praw człowieka używano, by zmienić prawo.

Do grona instytucji goszczących laureatów grantów ERC dołączył Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN. Rola pioniera przypadła dr. hab. Jarosławowi Wilczyńskiemu, który zrealizuje projekt „Exploring Mammoth Bone Accumulations In Central Europe” (MAMBA). Dotyczy on stanowisk zawierających nagromadzenia szczątków mamutów z obszaru Europy Centralnej i ma na celu ustalenie przyczyn ich powstania oraz określenie funkcji, jaką pełniły dla grup łowców-zbieraczy w okresie 35 tys. – 25 tys. lat temu, czyli w czasie poważnych przemian kulturowych i środowiskowych następujących tuż przed maksimum ostatniego zlodowacenia.

Kolejnych czworo naukowców pracuje w zagranicznych ośrodkach. Dr Magdalena Kowalska ze szwajcarskiego CERN (ukończyła studia z fizyki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz z zarządzania na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu; doktorat – na Uniwersytecie Johana Gutenberga w Moguncji) właśnie kończy ERC StG przyznany w 2015 roku. Jego efekty wykorzysta teraz w pionierskim pomiarze rozkładu magnetyzacji w wielu krótko żyjących jądrach atomowych, od najlżejszych po bardzo ciężkie. Umożliwi to lepsze zrozumienie oddziaływania jądrowego, wyznaczenie granic istnienia jąder atomowych i przewidzenie produkcji pierwiastków chemicznych w wybuchach gwiezdnych. Nowatorskie będzie połączenie kilku unikalnych technik: stukrotnego polepszenia precyzji pomiarów momentów magnetycznych krótko żyjących jąder i podwójnego rezonansu częstości radiowych i laserów (po raz pierwszy dla krótko żyjących jąder).

Dr Anna Sandak (studia biologiczne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; doktorat na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu) od 2016 roku pracuje na stanowisku adiunkta na Uniwersytecie Primorska w słoweńskim Koprze, jest też liderem grupy w InnoRenew Centre of Excellence. Została pierwszą kobietą w Słowenii z grantem CoG. Zajmie się biofilmami – cienkimi, ale wytrzymałymi warstwami lepkiej substancji, które przylegają do stałych powierzchni i są uznawane za jeden z najbardziej stabilnych systemów biologicznych na Ziemi. Zbada strukturę, funkcje i właściwości biofilmu grzybów. Pomysł polega na opracowaniu bioaktywnego systemu powłok ochronnych, który działa w harmonii z naturą i korzysta z synergicznych właściwości żywych komórek grzybów, składników pochodzenia biologicznego i bioinspirowanych koncepcji projektowania materiałów. Jedną z jego cech będzie naturalna samonaprawa i odnawialność. Jej biofilm ochroni powierzchnie m.in. biomateriałów, betonu, tworzyw sztucznych i metali.

Dr Wojciech Samotij z Uniwersytetu w Tel Awiwie (podwójne magisterium na Uniwersytecie Wrocławskim z matematyki i informatyki; doktorat na University of Illinois w Urbana-Champaign) w projekcie RandomHypGra stawia sobie za cel zgłębienie wiedzy na temat kilku fundamentalnych zagadnień leżących w kręgu zainteresowań trzech dziedzin matematyki: kombinatoryki, teorii prawdopodobieństwa oraz mechaniki statystycznej. Poszukiwać będzie ogólnych metod i narzędzi, które pozwalają opisać makroskopowe (globalne) właściwości bardzo dużych systemów – od systemów cząstek takich jak: gazy, ciecze lub ferromagnetyki, po duże sieci społeczne – na podstawie mikroskopowych (lokalnych) oddziaływań. Metody te będą testowane na szeregu konkretnych problemów wywodzących się z teorii grafów i hipergrafów, dziedziny matematyki teoretycznej zajmującej się badaniem abstrakcyjnych modeli relacji między obiektami.

Ostatnim laureatem jest dr Ethan Ilzetzki z London School of Economics, który podał we wniosku polską narodowość, choć… nigdy nad Wisłą nie mieszkał. Natomiast jego ojciec urodził się w Katowicach. W projekcie FISCAL zbada, w jaki sposób wydatki rządowe i polityka podatkowa (fiskalna) wpływają nie tylko na krótkoterminową inflację i bezrobocie, ale także na produktywność i potencjał gospodarki rozpatrywany w dłuższej perspektywie. Oprócz aktualnych danych sięgnie również po archiwalne, m.in. z okresu rozbudowy amerykańskiej armii podczas II wojny światowej i powojennych inwestycji publicznych.