Nowy lider w europejskich patentach

„Jeśli utrzyma się trend obserwowany w ostatniej dekadzie – po jednorazowym spadku następowały dwa lata »na plusie« – obecny rok powinien być jeszcze lepszy” – prognozowaliśmy na łamach FA w kwietniu ub.r. przy okazji publikacji raportu Europejskiego Urzędu Patentowego. Przewidywania się sprawdziły: liczba wniosków złożonych przez polskie przedsiębiorstwa, uczelnie i instytuty badawcze wzrosła aż o 12,8%. To czterokrotnie większe tempo wzrostu niż rok wcześniej (3,2%) i ponad 4,5-krotnie w porównaniu ze średnią unijną (2,7%). Polska uzyskała drugi najwyższy wskaźnik wzrostu w Europie, po Portugalii (13,9%). Mimo pandemii nasi innowatorzy wysłali do EPO aż 539 zgłoszeń. W ostatnich pięciu latach nie było lepszego wyniku. Pod względem liczby aplikacji zajęliśmy 26 miejsce w europejskim rankingu („oczko” wyżej niż poprzednio).

Wśród dziesięciu najaktywniejszych krajowych zgłoszeniodawców znów, jak przed rokiem, znalazły się cztery instytucje naukowe. Ich wnioski stanowią ponad 40% wszystkich wysłanych przez czołową dziesiątkę. Takie proporcje lokują nas na pozycji europejskiego lidera i potwierdzają, że motorem działalności patentowej nad Wisłą są od lat głównie uczelnie. Doszło przy tym do zmiany na szczycie zestawienia. Na pierwsze miejsce z 11 zgłoszeniami wysforowała się Politechnika Śląska, detronizując Uniwersytet Jagielloński (8). O ile spadek dotychczasowego wieloletniego lidera może być zaskoczeniem dla uważnych obserwatorów patentowych rankingów, o tyle awans uczelni z Gliwic już nie. Od 2019 roku, w którym niewiele zabrakło do prymatu (jedno zgłoszenie mniej niż UJ), i później, gdy zajęła trzecie miejsce, regularnie mościła się na podium, sposobiąc się do ataku. Zdaniem prof. Marka Pawełczyka, prorektora ds. nauki i rozwoju, największa liczba zgłoszeń do EPO jest efektem konsekwentnych działań projakościowych zintensyfikowanych po tym, gdy politechnika została uczelnią badawczą. Najwięcej europejskich zgłoszeń procedowano z Wydziału Chemicznego.

Wśród krajowych liderów, oprócz PŚ i UJ, są jeszcze dwie instytucje naukowe. Po roku nieobecności do czołówki powróciła Akademia Górniczo-Hutnicza (6 zgłoszeń), zaś Instytut Wysokich Ciśnień Polskiej Akademii Nauk (5) zadebiutował w krajowym rankingu.

Wiodącą dziedziną w polskich zgłoszeniach są technologie medyczne (awans z 2 miejsca), w których odnotowano wzrost o 71,1% w porównaniu r/r. Na kolejnych miejscach są produkty farmaceutyczne (+11,4%) oraz transport (w tym przemysł samochodowy), gdzie złożono o 81% więcej aplikacji niż rok wcześniej. Blisko 1/5 wszystkich naszych aplikacji do EPO stanowią dwa główne obszary związane z ochroną zdrowia, a więc produkty farmaceutyczne i technologie medyczne (rok wcześniej było to 15,3%).

W sumie w 2021 roku do EPO wpłynęło ogółem 188 600 zgłoszeń, co oznacza wzrost o 4,5% po niewielkim spadku w 2020 r. (-0,7%). Liczba wniosków wzrosła w dziewięciu z dziesięciu głównych dziedzin technologii. Największy wzrost odnotowano w komunikacji cyfrowej i technologiach komputerowych, co odzwierciedlałoby prowadzoną na całym świecie transformację cyfrową, a w drugiej kolejności w dziedzinie farmacji i biotechnologii, co z kolei świadczy o wysokim poziomie innowacji w zakresie tworzenia szczepionek, oraz w innych obszarach opieki zdrowotnej.

Na ogólny wzrost liczby zgłoszeń patentowych miały w dużej mierze wpływ podmioty z Chin (+24% aplikacji w stosunku do 2020 r.) i USA (+5,2%). Liczba wniosków z 38 krajów stowarzyszonych z EPO wzrosła o 2,8%. Jednak to nie zasługa europejskich podmiotów (spadek z 50% ogólnej liczby zgłoszeń w 2013 r. do 44% w 2021 r.), lecz tych spoza kontynentu, głównie z Azji, które coraz częściej starają się o ochronę swoich wynalazków na europejskim rynku.

W Niemczech i Francji, krajach o największej liczbie zgłoszeń, statystyki pozostały na niemal niezmienionym poziomie (odpowiednio +0,3% i -0,7%), natomiast Wielka Brytania odnotowała w tym zakresie niewielki spadek (-1,2%). W 2021 r. odnotowano wzrost liczby zgłoszeń w Szwecji (+12%), Finlandii (+11,2%), Danii (+9,2%), Hiszpanii (+8,9%), Włoszech (+6,5%), Szwajcarii (+3,9%), Belgii (+3,3%) i Holandii (+3,1%).