Na fundamencie zaufania

O współpracy nauki i biznesu w perspektywie wyzwań nowej dekady rozmawiano podczas 3. Forum Akademicko-Gospodarczego. Inaugurując dwudniowe wydarzenie, minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek ocenił, że do przełamania barier w rozwoju innowacyjnej i opartej na wiedzy gospodarki konieczne jest wzmocnienie więzi między światem nauki a biznesu. Wprawdzie, jak przypomniał, za sprawą Ustawy 2.0 oraz wspólnych działań z innymi resortami wiele się w tym względzie zmieniło – powstały rady uczelni, których skład przynajmniej w połowie stanowią osoby spoza wspólnoty akademickiej, w algorytmie subwencji 2 z 3 kryteriów oceny odnoszą się do współpracy z przedsiębiorcami, wprowadzono zachęty podatkowe na B+R, uruchomiono doktoraty wdrożeniowe – ale to wciąż za mało, by spodziewać się spektakularnych efektów.

W opinii szefa MEiN może to zmienić Sieć Badawcza Łukasiewicz skupiająca 32 instytuty badawcze, których misją jest rozwijanie technologii i rozwiązań o dużym potencjale aplikacyjnym dla gospodarki i administracji publicznej. – To istotny element krajowego systemu innowacji – zaznaczył. Za kluczowe uznał dostosowanie oferty edukacyjnej do oczekiwań pracodawców. – Szkoły i uczelnie powinny adekwatnie reagować na zmieniające się potrzeby współczesnej gospodarki i rynku pracy – podkreślił minister nauki. Ponieważ szczególnie ważne w tym kontekście jest trafne diagnozowanie potrzeb rynkowych, ministerstwo co roku ogłasza prognozę, która ma za zadanie wskazać perspektywiczne kierunki rozwoju oferty szkolnictwa branżowego. Minister Czarnek odwołał się też do aksjologicznego wymiaru współpracy nauki i gospodarki. Ma ona bowiem przynosić korzyści społeczeństwu, pozwalając przy tym mierzyć się z największymi wyzwaniami współczesnego świata. Przykładem tego jest choćby ogólnoświatowa walka w pandemią COVID-19. – Nie można być w Polsce dobrze oceniana i finansowana jednostką naukową nie kooperująca z biznesem – podsumował.

Minister rozwoju, pracy i technologii Jarosław Gowin postawił ultimatum: – Albo przyjmiemy, że warunkiem dalszego rozwoju Polski oraz zwiększenia konkurencyjności i produktywności naszej gospodarki jest ścisła współpraca biznesu z nauką, albo wypadniemy z globalnego wyścigu. Jego zdaniem wiedza, gospodarka i społeczeństwo tworzą system naczyń połączonych, dlatego współpraca w jego ramach to klasyczna sytuacja win-win. Firmy otrzymują dostęp do wynalazków i innowacji, a także zyskują wiarygodnych i solidnych partnerów, którzy myślą i działają w kategoriach długoterminowych. Z kolei nauka może skutecznie komercjalizować wyniki prac badawczych, wspólnie z praktykami prowadzić badania i modyfikować ofertę kształcenia. Przyznał, że w jego resorcie trwają prace nad „Strategią produktywności”. Szczególną rolę przypisano w niej rozwojowi przemysłu. Związane jest to ze zdolnością tego sektora do wchłonięcia nowych technologii, stymulowania innowacji i skalowania produkcji. Politykę przemysłową wyznaczą osie rozwojowe: cyfryzacja; bezpieczeństwo (celem ma być odtworzenie zdolności w produkcji farmaceutycznej i medycznej); lokalizacja, czyli skrócenie łańcuchów dostaw i dywersyfikacja źródeł surowców i półproduktów; zielony ład; nowoczesne społeczeństwo, pomnażające kapitał oparty na zaufaniu, współpracy i budowaniu więzi społecznej.

Prof. Arkadiusz Mężyk, przewodniczący KRASP, zwrócił uwagę, że trwająca pandemia, choć sieje spustoszenie także w gospodarce, jest również szansą. – Przez ostatni rok przeszliśmy transformację cyfrową, zbudowaliśmy nowe narzędzia pracy zdalnej oraz kształtowania bezpośrednich kontaktów – wymieniał. Dodał, że w najbliższych latach istotnym łącznikiem środowiska akademickiego i biznesu będą rady uczelni.

Prof. Krzysztof Zaremba, rektor Politechniki Warszawskiej, skierował do przedsiębiorców prośbę o większe zaufanie do polskiej nauki. – Naszym zadaniem jest przezwyciężać wszelkie ograniczenia w kontaktach z firmami z uwagi na potencjał polskich uczelni – zapewnił.

Michał Polak, wiceprezes Warszawskiego Instytutu Bankowości, wyliczał aktualne wyzwania stojące przed sektorem gospodarki: – Odbudowa więzi społecznych, dialog, wzrost poziomu wiedzy ekonomicznej i kompetencji cyfrowych, wykorzystanie potencjału oraz talentów absolwentów szkół wyższych, popularyzacja postaw przedsiębiorczych.

Z kolei dr Marcin Kraska, wiceprezes Sieci Łukasiewicz, kreślił strategiczne kierunki jej działalności w najbliższej przyszłości: – Zdrowie, transformacja cyfrowa, zrównoważona gospodarka i energia, inteligentna i czysta mobilność.

Zdaniem dr. Roberta Dwilińskiego, dyrektora Ośrodka Transferu Technologii Uniwersytetu Warszawskiego, największym problemem jest obecnie „silosowa struktura” finansowania działalności naukowej i badawczej. – Różne źródła oferowanych środków wymagają ponadresortowych rozwiązań w imię wspólnego celu budowy innowacyjnej gospodarki i przyjęcia wskaźników, którymi można by było mierzyć efekty w relacji do nakładów – proponował.

W wypowiedziach wielu uczestników obrad powtarzała się konieczność budowy zaufania jako fundamentu współpracy nauki i biznesu. Jej najpilniejszym efektem powinno być dostosowanie uczelni do wyzwań cywilizacyjnych, tak globalnych (ochrona zdrowia, klimat, zasoby wodne, żywność, nowe technologie), jak i krajowych (zielony ład, czyste powietrze, poziom edukacji, mieszkalnictwo, zabezpieczenia społeczne oraz świadczenia emerytalne). Mówiono też o potrzebie publicznej debaty o tym, jak wzmocnić rolę uczelni w budowie nowoczesnej gospodarki, zwłaszcza w okresie zmian otoczenia oraz narastającej niepewności. Należałoby poszerzyć ramy działalności gospodarczej uczelni w zakresie statutowym oraz pozastatutowym, zdywersyfikować źródła ich dochodów, a także usprawnić pracę centrów transferu technologii. Jedna z rekomendacji dotyczyła uczelnianych funduszy rozwoju, bazujących na partnerstwie publiczno-prywatnym – ryzyko w ich wydatkowaniu powinno być bilansowane przeorientowaniem na kryterium komercjalizacji oraz użyteczności dorobku naukowego.