W serwisie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt ministerialnego rozporządzenia dotyczącego ewaluacji jakości działalności naukowej w latach 2022–2025. Dokument nie wprowadza rewolucyjnych zmian, ale zawarto w nim kilka modyfikacji postulowanych przez środowisko akademickie.
W uzasadnieniu proponowanych zmian wskazano, że jednym z celów nowelizacji jest dostosowanie przepisów do zmian w klasyfikacji dziedzin i dyscyplin. Pojawiły się dwie nowe dziedziny: nauki o rodzinie i nauki weterynaryjne, a to wymusiło wprowadzenie przepisów umożliwiających ocenę jakości działalności naukowej prowadzonej w dyscyplinach należących do tych dziedzin. Wytyczne oceny dyscypliny nauki o rodzinie ustalono analogicznie jak do oceny dyscyplin należących do dziedziny nauk humanistycznych, społecznych i teologicznych. Przyjęto też analogiczne wagi kryteriów ewaluacji: 70 dla kryterium I (Poziom naukowy prowadzonej działalności naukowej), 10 dla kryterium II (Efekty finansowe badań naukowych lub prac rozwojowych) oraz 20 dla kryterium III (Wpływ działalności naukowej na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki). W przypadku dyscypliny nauki weterynaryjne wagi określono analogicznie jak do dyscyplin z dziedziny nauk medycznych i nauk o zdrowiu oraz nauk ścisłych i przyrodniczych, tj. odpowiednio: 60 (I), 20 (II) i 20 (III).
Nowelizacja przewiduje również zmianę przepisów dotyczących osiągnięć publikacyjnych uwzględnianych w ewaluacji. Do tej pory brano pod uwagę artykuły opublikowane w czasopismach naukowych i w recenzowanych materiałach z międzynarodowych konferencji naukowych ujętych w wykazie ministerialnym. Teraz, przychylając się do postulatów środowiska, regulacje te ujednolicono i recenzowane materiały konferencyjne, podobnie jak artykuły, nie muszą być ujęte w wykazie, by były poddane ocenie, jednak powinny być dostępne w jednej z renomowanych baz międzynarodowych.
Inna zmiana dotyczy możliwości wykazywania osiągnięć przez doktorantów szkół doktorskich, którzy równocześnie byli zatrudnieni w jednostce. W najbliższej ewaluacji można będzie uwzględniać ich dorobek zarówno z okresu kształcenia w szkole doktorskiej, jak też zatrudnienia i zaliczenia do liczby N.
Doprecyzowano przepis wskazujący, że w ewaluacji danej dyscypliny naukowej uwzględnia się osiągnięcia naukowe, jeżeli ich tematyka jest merytorycznie związana z badaniami naukowymi lub pracami rozwojowymi, prowadzonymi w ewaluowanym podmiocie w ramach tej dyscypliny naukowej przez osobę, o której mowa w § 11 ust. 1. Dotychczas nie było jednoznacznie określone, że działalność ta musi być prowadzona przez autora osiągnięcia naukowego wykazywanego w ewaluacji.
Ministerstwo uwzględniło także postulaty zgłoszone przez Komisję Ewaluacji Nauki. Chodzi m.in. o wprowadzenie możliwości oceny zasięgu wpływu nie tylko w znaczeniu geograficznym, jak dotychczas (zasięg międzynarodowy, krajowy, regionalny, lokalny lub marginalny), ale również w zależności od stopnia oddziaływania. Ma to być szczególnie istotne dla oceny wpływu działalności naukowej związanej z Polską (np. polonistyka, historia Polski, geografia Polski, polski system prawny itp.) i wywierają wpływ ograniczony do terytorium Polski, oddziałując wyłącznie na polskie społeczeństwo lub gospodarkę. Geograficzna interpretacja zasięgu wpływu skutkuje w takich przypadkach brakiem możliwości uzyskania maksymalnej punktacji, nawet jeżeli osiągnięto najwyższy możliwy zasięg oddziaływania. Projektowana zmiana polega na wprowadzeniu nowej – przy równoczesnym pozostawieniu dotychczasowej – skali, zależnej od stopnia oddziaływania działalności naukowej na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki (zasięg całkowity, szeroki, częściowy, ograniczony, marginalny). Pozwoli to na docenienie w ewaluacji wpływu, który nie jest rozległy w znaczeniu terytorialnym, ale obejmuje całą potencjalną grupę odbiorców – czytamy w uzasadnieniu. Zaproponowano takie same progi punktowe bez względu na to, czy wybrany zostanie aspekt terytorialny, czy kompletność oddziaływania: „50 pkt – w przypadku wpływu o międzynarodowym albo całkowitym zasięgu, 40 pkt – w przypadku wpływu o krajowym albo szerokim zasięgu, 30 pkt – w przypadku wpływu o regionalnym albo częściowym zasięgu, 20 pkt – w przypadku wpływu o lokalnym albo ograniczonym zasięgu, 0 pkt – w przypadku wpływu o marginalnym zasięgu”.
Kolejna zmiana odnosi się do warunku koniecznego do zakwalifikowania podmiotów do dodatkowej oceny eksperckiej w celu przyznania kategorii naukowej A+. Jak wynika z uzasadnienia, środowisko naukowe postulowało, by próg procentowy kwalifikujący do dodatkowej oceny eksperckiej ustalano nie w odniesieniu do wyniku uzyskanego przez podmiot tylko w jednym kryterium, ale do wyniku uzyskanego w stosunku do zestawu wartości referencyjnych dla kategorii naukowej A. Ministerstwo przychyliło się do tych uwag i proponuje, by warunkiem poddania dodatkowej ocenie eksperckiej w danej dyscyplinie było, jak dotychczas, zaliczenie do kategorii naukowej A, a ponadto uzyskanie całkowitego wyniku punktowego o wartości nie niższej niż próg punktowy ustalony przez KEN w stosunku do zestawu wartości referencyjnych dla kategorii naukowej A w danej dyscyplinie naukowej albo artystycznej. Wynik w odniesieniu do zestawu wartości referencyjnych odzwierciedla osiągnięcia we wszystkich kryteriach ewaluacji.
Równocześnie zdecydowano o odejściu od określania przez KEN progu procentowego w stosunku do najwyższego wyniku na rzecz ustalania dla każdej dyscypliny naukowej i artystycznej progu punktowego w zależności od całkowitego wyniku uzyskanego przez ewaluowane podmioty prowadzące działalność naukową w ramach danej dyscypliny. Dzięki temu w każdej z ocenianych dyscyplin będzie można wyłonić podmioty, których działalność naukowa bądź artystyczna będzie podlegać dodatkowej ocenie eksperckiej celem przyznania kategorii naukowej A+.
Nowelizacja objęła także przepis, zgodnie z którym w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w informacjach charakteryzujących osiągnięcie naukowe lub artystyczne albo braku związku osiągnięcia naukowego z badaniami naukowymi lub pracami rozwojowymi prowadzonymi w ewaluowanym podmiocie w ramach danej dyscypliny naukowej, KEN mogła nie uwzględnić takiego osiągnięcia. Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, niejednokrotnie zastrzeżenia KEN dotyczyły tylko jednego ze współautorów osiągnięcia (np. związku publikacji z jego zatrudnieniem w podmiocie). Dochodziło jednak do tego, że mimo iż pozostali współautorzy spełniali kryteria formalne określone w rozporządzeniu, a związek publikacji z działalnością naukową prowadzoną przez nich w ewaluowanym podmiocie w danej dyscyplinie nie budził wątpliwości, publikacja taka nie była uwzględniana. Komisja mogła bowiem odrzucić wyłącznie całe osiągnięcie. Teraz dodano możliwość odrzucenia kwestionowanego udziału jednostkowego.
Dopuszczono możliwość poddania się ewaluacji Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego.
MK
