Fot. NCBR
WARSZAWA Dr Jacek Orzeł został powołany na pełniącego obowiązki dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Zastąpił dr. Pawła Kucha, który kierował instytucją od sierpnia 2022 r. Jest menedżerem, ekonomistą oraz informatykiem ze specjalizacją w tematyce zarządzania bezpieczeństwem i ryzykiem. Ukończył studia informatyczne na Uniwersytecie Warszawskim, doktorat z nauk ekonomicznych zrealizował w Szkole Głównej Handlowej. Doświadczenie zawodowe zdobywał zarówno w sektorze komercyjnym, jak i publicznym. Wcześniej był dyrektorem Biura Polityki Bezpieczeństwa w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, pracował też w Ministerstwie Rozwoju, Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju, Głównym Urzędzie Statystycznym, INVEST-BANK S.A., NBP i PFRON.
Fot. PORT
WARSZAWA Dr Andrzej Dybczyński, dotychczasowy dyrektor Łukasiewicz – PORT, został nowym prezesem Sieci Badawczej Łukasiewicz. Zastąpił dr. Piotra Dardzińskiego, który złożył rezygnację z pełnionej funkcji. Dybczyński ukończył studia kulturoznawcze i politologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim. W latach 2002–2018 był pracownikiem naukowym tej uczelni. Od 2009 do 2014 roku kierował podyplomowym Studium Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej, a w okresie 2005–2012 pełnił funkcję zastępcy dyrektora Instytutu Politologii. Zasiadał także w Senacie UWr. Z PORT jest związany od 2018 roku, kiedy ośrodek nie wchodził jeszcze w skład Łukasiewicza. Na początku był dyrektorem zarządzającym spółki. Wraz z wejściem do Sieci objął w kwietniu 2019 roku stanowisko dyrektora. Sieć Badawcza Łukasiewicz grupuje obecnie 22 instytuty naukowe, w których pracuje ponad 7500 osób i działa 440 laboratoriów. Jednostki zlokalizowane są w 12 polskich miastach.
Fot. UW
Fot. UW
WARSZAWA Dwoje naukowców z Uniwersytetu Warszawskiego otrzymało ERC Starting Grants. Dr hab. Piotr Skowron z Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki otrzymał prawie 1,5 mln euro na badania algorytmów, które można stosować w głosowaniach o złożonej strukturze, np. gdy podjęta decyzja musi mieć określone cechy (np. aby wybrana w głosowaniu grupa reprezentantów miała odpowiednią strukturę demograficzną). Dr Agnieszka Brylak również dostała blisko 1,5 mln euro na kompleksową analizę „teotl” – głównej kategorii religijnej przedhiszpańskiego Środkowego Meksyku. Pozwoli to zrozumieć system wierzeń Indian Nahua. Oboje znaleźli się na liście rezerwowej ostatniego konkursu ERC StG, który rozstrzygnięto w listopadzie. Uzyskali finansowanie dzięki dodatkowym środkom wygospodarowanym przez ERC. Do tej pory, włącznie z dwoma nowymi, do Polski trafiły już 43 Starting Grants.
Fot. Archiwum
TOKIO/GDYNIA Prof. Adam Weintrit, rektor Uniwersytetu Morskiego w Gdyni, został wybrany na przewodniczącego Międzynarodowego Stowarzyszenia Uniwersytetów Morskich (IAMU). Skupia ono wiodące uczelnie morskie oferujące kształcenie i szkolenia marynarzy dla światowej żeglugi. Zostało założone w 1999 r. i obecnie zrzesza 72 uczelnie z 38 krajów. UMG jest członkiem od 2000 r. IAMU posiada status organizacji pozarządowej reprezentującej akademicką społeczność morską. Ma prawo uczestniczenia w obradach Międzynarodowej Organizacji Morskiej. Co roku w poszczególnych uczelniach członkowskich odbywają się Zgromadzenia Ogólne organizacji. W 2011 roku takie wydarzenie miało miejsce w Gdyni. Kadencja prof. Weintrita rozpocznie się 1 kwietnia i potrwa 2 lata.
Fot. Perspektywy
BIAŁYSTOK Prof. Mykhailo Zgurovsky, rektor Politechniki Kijowskiej, zaangażowany w polsko-ukraińską współpracę akademicką i naukową, został uhonorowany specjalną nagrodą „Distinguished Star” przyznawaną przez „Perspektywy” w ramach programu „Study in Poland”. Gwiazdami Umiędzynarodowienia zostali: prof. Anna Jurkowska-Zeidler (Uniwersytet Gdański), ks. prof. Piotr Nawrot (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), prof. Dorota Dobija (Akademia Leona Koźmińskiego), Magdalena Kudewicz-Kiełtyka (Politechnika Śląska), prof. Michał Dziekoński (Akademia WSB), Marta Foryś (Akademia Górniczo-Hutnicza), Anna Maria Jarosławska (Politechnika Wrocławska). Poznaliśmy także laureatów konkursu INTERSTUDENT: studia lic. – Vitalii Morskyi z Ukrainy (Politechnika Rzeszowska), studia mgr – Shamiram Benjamin z USA (Uniwersytet Medyczny w Poznaniu), doktorat – Fatma Edemen z Turcji (Uniwersytet Jagielloński). Nagrody wręczono podczas konferencji Studenci zagraniczni w Polsce 2023 na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku.
Fot. Andrzej Romański
TORUŃ Chemik z Uniwersytetu w Lejdzie otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Wyróżnienie przyznano w dowód uznania dla jego wkładu w tworzenie i rozwój badań z zakresu chemii bionieorganicznej. Prof. J. Reedijk przez 30 lat, aż do przejścia na emeryturę, był liderem grupy badawczej w Instytucie Chemii na Uniwersytecie w Lejdzie. W latach 2003–2015 zasiadał w fotelu dyrektora tej jednostki. Jego dorobek naukowy obejmuje ponad 1200 artykułów. Należy do grona najczęściej cytowanych na świecie chemików nieorganików (ponad 63 tys. cytowań). Za wkład w rozwój chemii bionieorganicznej otrzymał nagrodę badawczą Maxa Plancka. Jego kontakty z Wydziałem Chemii UMK zaowocowały m.in. zaangażowaniem pracowników jednostki w badania w nowoczesnym i atrakcyjnym obszarze chemii bionieorganicznej.
Fot. UPP
POZNAŃ Za osiągnięcia z zakresu gastroenterologii i diabetologii Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu nadał tytuł doktora honoris causa niemieckiemu naukowcowi związanemu od 2001 r. z Charité – Uniwersytetem Medycznym w Berlinie. W swojej działalności prof. M.Z. Strowski łączy zaawansowane badania eksperymentalne z pracą lekarza-klinicysty. Od ponad 20 lat współpracuje z UPP, zwłaszcza z Katedrą Fizjologii, Biochemii i Biostruktury Zwierząt, czego efektem jest około 50 publikacji w prestiżowych czasopismach. Jest autorytetem w dziedzinie endokrynologii eksperymentalnej i klinicznej. Wśród jego najważniejszych osiągnięć wymienić można: sklonowanie białka rab-26 i wskazanie na jego rolę w sekrecji enzymów trzustki, wykazanie funkcji somatostatyny i jej receptorów na wydzielanie glukagonu i insuliny, wykazanie, że insulina w mózgu pełni funkcję hormonu regulującego łaknienie oraz przeprowadzenie analizy funkcji peptydu glukoagonopodobnego-1 na wydzielanie insuliny.
Fot. UJ
TORUŃ Ks. prof. Michał Heller, wybitny kosmolog, filozof i teolog, został uhonorowany międzynarodową nagrodą naukową „Ratio et Spes” przyznawaną wspólnie przez Uniwersytet Mikołaja Kopernika i Watykańską Fundację Joseph Ratzinger-Benedetto XVI. Doceniono w ten sposób szczególnie jego publikację Nieskończenie wiele wszechświatów. Od Einsteina do nieskończoności oraz całokształt twórczości. Czytelnikom w Polsce ks. Heller dał się poznać jako znakomity popularyzator nauki, zwłaszcza fizyki i kosmologii. Z kolei naukowcom na całym świecie znany jest jako wybitny uczony, autor setek publikacji. Jest twórcą modelu kosmologicznego wykorzystującego geometrię nieprzemienną do opisu zjawisk nielokalnych, które prawdopodobnie występowały w początkowych fazach ewolucji Wszechświata. Od lat pracuje nad połączeniem dwóch najważniejszych teorii fizycznych – ogólnej teorii względności i mechaniki kwantowej. Jest autorem ponad 90 książek i ok. 800 prac naukowych. Za przyznaną mu nagrodę Templetona stworzył Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie.
Fot. UŁ
ŁĘCZYCA Dr hab. Marta Kolanowska, orchidolożka z Uniwersytetu Łódzkiego, znalazła się w gronie tegorocznych laureatów Nagrody im. Benedykta Polaka. Badaczka prowadzi prace naukowe w południowej Kolumbii. Odkryła 370 nieznanych gatunków orchidei, zorganizowała i brała udział w ponad 20 ekspedycjach tropikalnych. Wspólnie z naukowcami z innych krajów dąży do utworzenia rezerwatu przyrody w Dolinie Sibundy, a w nim stacji badawczej pod auspicjami UŁ. O jej badaniach pisaliśmy w FA 4/2022. Nagrodzono także: prof. Rimvydasa Petrauskasa, rektora Uniwersytetu Wileńskiego oraz dr. Odpureva Gankhuyaga, absolwenta Uniwersytetu Wrocławskiego, organizatora wystaw, konferencji oraz wykładów polskich naukowców w Ułan Bator i badań polsko-mongolskiej ekspedycji na pustyni Gobi. Wyróżnienia przyznawane są co roku za wybitne osiągnięcia eksploracyjne i badawcze.
WARSZAWA Polskie Towarzystwo Astronomiczne obchodzi w tym roku stulecie swojego powstania. Zostało powołane na Zjeździe Astronomów Polskich w Toruniu 19 lutego 1923 roku, w 450 rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika. Obecnie liczy niespełna 300 członków, a jego działalność polega na wsparciu badań naukowych w zakresie astronomii i nauk pokrewnych oraz popularyzacji i edukacji w zakresie astronomii. Siedzibę ma w Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika PAN. PTA wydaje dwumiesięcznik „Urania – Postępy Astronomii”, a co roku „Almanach Astronomiczny”. Prowadzi portal www.urania.edu.pl oraz serwis AstroGPS. Od wielu lat przyznaje trzy prestiżowe nagrody: Medal Bohdana Paczyńskiego (za wybitne osiągnięcia w astronomii i astrofizyce), Nagrodę im. Włodzimierza Zonna (za popularyzację wiedzy o Wszechświecie) i Nagrodę Młodych PTA. Wraz z European Astronomical Society przygotowuje obecnie największą konferencję naukową europejskiej astronomii – EAS 2023 w Krakowie (lipiec). Główne uroczystości z okazji 100-lecia PTA odbędą się we wrześniu w Toruniu.
Fot. UMG
GDYNIA W przyszłym roku studenci Uniwersytetu Morskiego w Gdyni będą mogli korzystać z nowoczesnego Centrum Sportu. Obiekt stanie na terenie kampusu uczelni przy ulicy Morskiej, w miejscu wyburzonej poprzedniej hali sportowej. W 5-kondygnacyjnym budynku o powierzchni całkowitej blisko 7 tys. m2 znajdą się: pełnowymiarowa hala sportowa ze ścianką wspinaczkową, cztery szatnie z pełnym zapleczem sanitarnym, szatnia dla sędziów i pracowników z zapleczem sanitarnym, dwa pokoje dla trenerów, przestrzeń usługowa, pokoje gościnne dla sportowców, sztabu szkoleniowego z aneksami kuchennymi i łazienkami dla 40 osób, widownia dla 130 osób, zaplecze sanitarne dla widzów, strefa fitness i siłownia, przestrzenie biurowe, sala konferencyjna, przestrzeń techniczna, a także parking podziemny na 49 miejsc. Nowoczesna hala zostanie docelowo połączona z domem studenckim, którego powstanie zaplanowano w drugim etapie budowy kompleksu. Jego otwarcie zaplanowano na II kwartał 2024 roku. Koszt inwestycji wraz z wyposażeniem wynosi około 55 mln zł.
Fot. Alicja Szulc
WARSZAWA Radiowe Centrum Naukowo-Dydaktyczne otwarto w Wojskowej Akademii Technicznej. Jednostka poszerza możliwości badawcze oraz dydaktyczne uczelni w zakresie wojskowych i komercyjnych systemów bezprzewodowych. Prowadzone w niej będą szkolenia z obsługi radiostacji wykorzystywanych w polskich siłach zbrojnych oraz prace badawcze dotyczące rozwoju i integracji systemów radiowych. W Centrum będą się mogli również szkolić natowscy sojusznicy. W budynku znajduje się kilkanaście pracowni i laboratoriów oraz aula na 120 osób. To już trzecia w ostatnich miesiącach inwestycja laboratoryjno-dydaktyczna WAT. W 2022 r. Wydział Inżynierii Lądowej i Geodezji zyskał nową siedzibę Katedry Rozpoznania Obrazowego, a Wydział Bezpieczeństwa, Logistyki i Zarządzania – Wojskowe Centrum Badawczo-Dydaktyczne Logistyki.
Fot. PL
LUBLIN Ponad 5 mln zł kosztował nowoczesny nanotomograf, który powiększył bazę aparaturową Politechniki Lubelskiej. Za pomocą urządzenia naukowcy mogą teraz zajrzeć w głąb takich materiałów, jak ceramika, tworzywa sztuczne, ultranowoczesne kompozyty czy niektóre metale. Maksymalna rozdzielczość aparatu wynosi 70 nanometrów, czyli 1000 razy mniej niż grubość ludzkiego włosa (0,07 mm). Oznacza to, że można obserwować budowę wnętrza włosa w powiększeniu tysiąckrotnym. Urządzenie pozwala na określenie zależności między tym, jak zbudowany jest materiał, a tym, jak zachowuje się on np. jako element samolotu. Sprawdzić można porowatość, wielkość i rozmieszczenie porów czy składników materiału, obecność pęknięć i ich wymiary oraz wszystkie te cechy, które mogą mieć wpływ na wytrzymałość materiału. Jego atutem jest także specjalny uchwyt, który pozwala zobaczyć, co dzieje się w materiale podczas jego pracy, kiedy działa na niego siła lub jest nagrzewany bądź chłodzony.
Fot. Instytut Biologii UO
OPOLE Bank Genów Roślin Polnych i Użytkowych powstaje w Międzynarodowym Centrum Badawczo-Rozwojowym Uniwersytetu Opolskiego. Znajdą się w nim arkusze zielnikowe zawierające około 30 tys. roślin naczyniowych i porostów, m.in. z Bałkanów, Tadżykistanu, Kirgistanu, Uzbekistanu, Chin, Tajlandii, Malezji, Kambodży, Filipin, Indonezji, Sri-Lanki, Nepalu, Argentyny i Brazylii. W przyszłości gromadzone będą także nasiona, tkanki i DNA gatunków rzadkich i ustępujących na obszarze Śląska Opolskiego. Bank genów to kolekcja danych genetycznych wybranej grupy organizmów. Są tworzone na całym świecie dla zachowania różnorodności biologicznej. Mogą służyć do odtwarzania wymarłych populacji roślin bądź dawniejszych odmian roślin uprawnych. Bodaj najbardziej znanym jest Svalbard Global Seed Vault, na norweskim archipelagu Svalbard, zlokalizowany w tunelu wydrążonym w wiecznej zmarzlinie – z ponad milionem próbek. Będą tam również trafiały duplikaty nasion z Opolszczyzny.
SIEDLCE Laboratorium Biologii Molekularnej i Genetyki otwarto na Uniwersytecie Przyrodniczo-Humanistycznym w Siedlcach. To jeden z etapów podążania w kierunku utworzenia na uczelni kierunku lekarskiego. Prace nad uruchomieniem pracowni trwały półtora roku. Laboratorium o powierzchni 150 m2 mieści się na Wydziale Nauk Medycznych i Nauk o Zdrowiu. Wyposażono je w profesjonalny sprzęt do biologii molekularnej, w tym sekwencjonowania wielkoskalowego i analiz funkcjonalnych. Jednostka została stworzona na potrzeby analiz genetycznych DNA, metylacji, analiz ekspresji: mRNA, miRNA, analiz metagenomicznych, sekwencjonowania następnej generacji. Dodatkowo pozwala na współpracę w ramach analiz mikromacierzowych, analiz białek czy eksperymentów. Pracownia pozwoli uczelni na realizację projektów na potrzeby przemysłu, rolnictwa czy kryminalistyki. Inwestycja kosztowała 5,5 mln zł.
Fot. CAŚ UW
SUDAN Rewitalizację najstarszego zachowanego meczetu w Starej Dongoli przeprowadzą naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego, Politechniki Warszawskiej, Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Stara Dongola (oryginalnie Tungul) była stolicą Królestwa Makurii od V do XIV wieku. Tamtejszy meczet użytkowano nieprzerwanie przez 1100 lat. Projekt, w którym wezmą udział polscy naukowcy pod kierunkiem dr. hab. Artura Obłuskiego, dyrektora Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW, ma na celu odrestaurowanie go zgodnie z nowoczesnymi standardami konserwatorskimi i otwarcie dla odwiedzających z kraju i zagranicy. Eksperci zajmą się m.in. przesiedleniem kolonii nietoperzy zamieszkującej budynek, a następnie konserwacją malowideł i zabytkowych inskrypcji na jego ścianach. Na realizację projektu ALIPH Foundation przyznała grant w wysokości ponad 1 mln dolarów. Polscy uczeni są pionierami badań nad średniowiecznymi królestwami nubijskimi w Sudanie, a ekspedycja CAŚ UW pracuje w Starej Dongoli od 1964 roku.
Fot. Arch. prywatne
SALZBURG/BIAŁYSTOK Dr hab. inż. Krzysztof Kamil Żur z Katedry Mechaniki i Informatyki Stosowanej Wydziału Mechanicznego Politechniki Białostockiej został członkiem European Academy of Sciences and Arts. Jest najmłodszym wśród zasiadających w tym stowarzyszeniu w całej jego historii – skończył 38 lat. Jego prace badawcze związane są przede wszystkim z inżynierią mechaniczną, lotniczą i materiałową oraz matematyką stosowaną. Dotyczą liniowej i nieliniowej mechaniki struktur w skali mikro i nano oraz mechaniki kompozytowych, nanokompozytowych i inteligentnych konstrukcji mechanicznych i lotniczych poddanych sprzężonym obciążeniom aero-termosprężystym z uwzględnieniem oddziaływań płyn-struktura. EASA powstała w 1990 roku. Jej celem jest promowanie nauki oraz naukowej i artystycznej wolności w poszukiwaniu prawdy. Akademia skupia ponad 2 tys. wybitnych ludzi nauki, kultury i religii, w tym 42 Polaków.
WARSZAWA Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawiło wyniki egzaminów na aplikacje. W ub.r. przystąpiło do nich zaledwie 5806 osób, najmniej od 17 lat. Kandydaci reprezentowali 51 polskich uczelni, w tym 23 publiczne, 28 niepublicznych, a także 8 zagranicznych. Egzaminy zdało 2550 osób, czyli 44% ogółu. Do egzaminu na aplikację adwokacką przystąpiły 2173 osoby, z których zdało 911 (41,9%). O aplikację radcowską ubiegało się 2791 absolwentów, a zdało 1152 (41,3%). Notarialną ścieżkę kariery obrało 682 kandydatów, ale pierwszy etap pomyślnie zaliczyło 389 (57%). Wreszcie na egzamin na aplikację komorniczą stawiło się 160 osób, lecz zdało go 98 (61,3%). Najlepiej, jak przez ostatnie 15 lat, wypadli absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego (82,6% zdawalności). W czołówce są: Uniwersytet Śląski (66,3%), Uniwersytet Gdański (66,1%), Uniwersytet Warszawski 59,3%), Uniwersytet Łódzki (57,8%).
Fot. Virogenetics
PARYŻ/KRAKÓW Działający w Małopolskim Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego zespół Virogenetics, kierowany przez prof. Krzysztofa Pyrcia, został jedynym przedstawicielem w Polsce utworzonej właśnie Europejskiej Sieci Naukowej DURABLE. Ma ona stanowić wsparcie dla instytucji Unii Europejskiej w przygotowaniach i reagowaniu na przyszłe zagrożenia biologiczne i zagrożenia zdrowia oraz w ocenie wpływu i wyborze optymalnych środków zaradczych. Sieć, zrzeszająca 18 najwyższej klasy europejskich laboratoriów, rozpoczęła działanie 1 lutego i otrzymała wstępne finansowanie w wysokości 25 mln euro. Projekt koordynuje paryski Instytut Pasteura. Główny nurt badań w Virogenetics dotyczy interakcji pomiędzy wirusem a komórką gospodarza. Członkowie zespołu poszukują receptorów komórkowych i czynników aktywujących, które określają specyfikę gatunkową i tkankową, wytyczają drogi internalizacji wirusa i rozszyfrowują interakcje wirusowe w komórce.
Fot. KPUW
BYDGOSZCZ Władze Politechniki Bydgoskiej zapowiedziały uruchomienie kierunków medycznych. To druga uczelnia techniczna (po Politechnice Wrocławskiej), na której będą się kształcić przyszli lekarze. Docelowo jej struktura ma się powiększyć o Wydział Medyczny. Nowym prorektorem PBS z zadaniem uruchomienia kierunku lekarskiego został dr hab. inż. Szymon Różański. Plany ogłoszono podczas otwarcia nowego obiektu dydaktycznego. Na ponad 4600 m2 zlokalizowano kilkanaście sal dydaktycznych i laboratoriów oraz multimedialną aulę na kilkaset osób i strefę co-workingową. Na wyposażeniu jest ponad 250 zestawów komputerowych. Z nowej infrastruktury korzystać będą pracownicy i studenci wszystkich wydziałów PBŚ. W budynku znajduje się także Studium Języków Obcych oraz Centralny Dziekanat, w którym można załatwić wszystkie sprawy związane ze studiowaniem. Inwestycja pochłonęła blisko 49 mln złotych.
Opracował Mariusz Karwowski
Współpraca: Iwona Cieślik, Iwona Czajkowska-Deneka, Marcin Czyżniewski, Ewa Jankiewicz, Mariusz Kopiejka, Anna Modzelewska, Monika Rokicka, Szymon Różański, Paweł Śpiechowicz
Wykorzystano serwisy prasowe szkół wyższych, placówek badawczych i instytucji otoczenia nauki.
Więcej aktualności na naszej stronie internetowejwww.forumakademickie.pl
