Budynki mają głos

Narysuj mi swój dom, a dowiem się, kim jesteś. Za pomocą tego prostego testu mogę spróbować sprawdzić, jak wewnętrzna konstrukcja pojedynczej osoby wpływa na kształt zewnętrznego obiektu. Po analizie wszystkich szczegółów powinien bowiem ujawnić się nie tylko jej system wartości, ale także sposób widzenia rzeczywistości oraz sen o przyszłości.

O tym, że świat wielowymiarowych brył nie jest zwykłym monolitem, ograniczonym w istnieniu wyłącznie przez strukturę tworzywa, z którego powstał, wiadomo nie od dziś. Rzeczą znaną jest także fakt, że zbudowane w określonym czasie budynki opowiadają historię danego miejsca, wiele mówiąc o ideach i trendach obowiązujących w przekroju pewnej epoki. Poszukiwacze różnych mód i kierunków skupiają często swoją uwagę na pałacach, świątyniach czy kamienicach. Stosunkowo rzadko przywoływane są w tym kontekście przypadki uczelni, a przecież one także, wraz ze swoimi kampusami, tworzą tkankę miasta, wplatając w jej strukturę wartości związane z wiedzą, rozwojem, innowacyjnością czy relacyjnością. Odczuwany brak dobrze wypełni lektura książki Przestrzenie uniwersytetu. Ta opracowana z rozmachem pozycja stanowi bowiem idealne poszerzenie wiedzy o meandrach projektowania miejsc związanych z akademickością. Michał Sikorski, Stefan Jackowski i Karolina Matysiak sprawnie kreślą zarys praktycznych rozwiązań opartych na aktualnie obowiązujących trendach, odwołując się do wielu przykładów obejmujących obiekty znajdujące się w różnych częściach naszego globu. Bogato ilustrowana oraz dopracowana pod względem edytorskim pozycja gwarantuje czystą przyjemność odbioru.

W dziewięciu rozdziałach udało się zmieścić szereg użytecznych wskazówek i technicznych nowinek, nie czyniąc przy okazji z powstałej pozycji hermetycznego skryptu, czytelnego wyłącznie dla wąskiego grona wtajemniczonych. Uzupełnienie poszczególnych części o rozmowy z uznanymi polskimi i międzynarodowymi architektami, urbanistami i naukowcami pozwala spojrzeć na pracę koncepcyjną z perspektywy praktyka, który potrafi w taki sposób połączyć niezbędne detale, by ostatecznie powstała spójna i czytelna całość. Jako iż obecne czasy wymagają, by tworzone obiekty uniwersyteckie były innowacyjne, ergonomiczne i przyjazne dla środowiska, a jednocześnie wypełniały funkcje kulturo- i społecznotwórcze, najlepsze uczelnie zabiegają o otwartych na nowości specjalistów, którzy nie boją się tworzyć unikatowych projektów. Współczesne kampusy uniwersyteckie w niczym bowiem mają nie przypominać powstałych dawniej budynków, których rolę wyznaczał praktyczny pragmatyzm. Dziś oczekuje się raczej, że będą to miejsca emanujące pełną znaczeń energią, potrafiące łączyć przestrzeń związaną z wiedzą z nowoczesną formą wyrazu. Przykłady takiego udanego mariażu autorzy zamieścili na licznych i starannie dobranych fotografiach. Wizualizacja wybranych koncepcji pozwala przyjrzeć się z bliska twórczemu warsztatowi pracy, a jednocześnie jest dobrą okazją do nauki i refleksji dotyczącej tego, jak wiele funkcji może pełnić bryła oraz to, co kryje jej wnętrze.

Autorzy, pilnie śledząc trendy, przypominają jednocześnie, że etapem poprzedzającym każdą inwestycję powinno być umiejętne wsłuchanie się w potrzeby osób, które z powstałej infrastruktury będą korzystać w przyszłości. Bez skupienia na uwagach zgłaszanych przez użytkowników konkretnej przestrzeni nie będzie bowiem można stworzyć miejsca jednocześnie funkcjonalnego i stymulującego powstanie wspólnoty.

Książka, którą bez przesady nazwać można almanachem współczesnej architektury związanej z akademickością, jest dobrym przykładem popularyzacji wiedzy z zakresu projektowania. Stanowi także inspirację dla wszystkich ciekawych sposobów formowania otaczającej przestrzeni.

Michał SIKORSKI, Stefan JACKOWSKI, Karolina MATYSIAK, Przestrzenie uniwersytetu. Trendy, wizje, standardy projektowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2020.