Uniwersytet Gdański powstał 20 marca w 1970 roku z połączenia dwóch istniejących wcześniej w Trójmieście uczelni publicznych: Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Sopocie i Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku.
W 1970 roku Uniwersytet rozpoczął działalność, mając w swojej strukturze 5 wydziałów: 3 odziedziczone po WSP: Humanistyczny, Matematyki, Fizyki i Chemii oraz Biologii i Nauk o Ziemi oraz 2 po WSE: Ekonomiki Produkcji i Ekonomiki Transportu. Pracowało na nich 23 profesorów i 49 doktorów habilitowanych, a kształciło się niecałe 9,5 tys. studentów. Z czasem strukturę uniwersytetu uzupełnił Wydział Prawa i Administracji, włączono także do niego Wyższe Studium Nauczycielskie. Pierwszym rektorem UG został prof. Janusz Sokołowski, były rektor WSP, jeden z twórców uniwersytetu, który kierował nim przez 11 lat (1970-1981). Do dziś UG miał 12 rektorów.
Uniwersytet Gdański od chwili powstania w 1970 roku pozostaje wierny swojej dewizie: In mari via tua (w morzu twoja droga), która podkreśla jego wielorakie związki z morzem. Znajdują one wyraz w działalności uczelni – od badań naukowych, przez kształcenie, relacje z otoczeniem, także gospodarczym, a na współpracy międzynarodowej kończąc.
Obecnie strukturę Uniwersytetu Gdańskiego tworzy 11 wydziałów: Biologii; Chemii; Ekonomiczny; Filologiczny; Historyczny; Matematyki, Fizyki i Informatyki; Nauk Społecznych; Oceanografii i Geografii; Prawa i Administracji oraz najstarszy tego typu i wciąż unikalny w skali kraju Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
– Współpraca w ramach międzyuczelnianego wydziału była jedną z inspiracji powołania Związku Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita wspólnie z Gdańskim Uniwersytetem Medycznym i Politechniką Gdańską. Zmierzamy do utworzenia federacji, która pozwoli nam, nie tracąc autonomii i tożsamości poszczególnych uczelni, zawiązać jeszcze ściślejszą współpracę i w wielu obszarach działać jako jeden podmiot. To ogromna szansa na uwspólnianie potencjału badawczego, znaczącego polepszenia widoczności międzynarodowej czy stworzenia atrakcyjnego środowiska pracy i studiów dla zagranicznych naukowców, doktorantów i studentów – mówi prof. Piotr Stepnowski, rektor UG.
Na UG, jako jedynej uczelni w Polsce, działają aż dwie Międzynarodowe Agendy Badawcze: Międzynarodowe Centrum Badań nad Szczepionkami Przeciwnowotworowymi (ang. ICCVS) oraz Międzynarodowe Centrum Teorii Technologii Kwantowych (ang. ICTQT). Uniwersytet Gdański posiada stacje badawcze: Stację Morską im. Prof. Krzysztofa Skóry w Helu, Stację Badania Wędrówek Ptaków oraz Centrum Monitoringu i Ochrony Wód w Borucinie. Strukturę uczelni uzupełniają: Krajowe Centrum Informatyki Kwantowej, zrzeszające już 12 uczelni i instytutów z całego kraju, z którym współpracuje dwóch Noblistów: Anton Zeilinger i prof. Alain Aspect, Biblioteka UG (z kilkoma innymi tego typu placówkami), Centrum Języków Obcych oraz Centrum Wychowania Fizycznego i Sportu. W 2024 roku otwarto Muzeum Uniwersytetu Gdańskiego ze stałą wystawą ilustrującą historię uczelni oraz wystawami czasowymi. Na UG działa też Akademicki Związek Sportowy UG, studenckie Radio MORS, Centrum Produkcji Filmowej i Dokumentalnej, Akademickie Centrum Kultury „Alternator”, w którym działają m.in. Akademicki Chór UG, Orkiestra Akademicka, Studio Wokalne i Centrum Filmowe im Andrzeja Wajdy. Prawie 1500 osób uczestniczy w zajęciach Uniwersytetu Trzeciego Wieku.
Uniwersytet konstytuują kadra akademicka i studenci. UG zatrudnia 3308 osób, w tym 1816 nauczycieli akademickich i 1492 pracowników administracji i obsługi. Jest w tej grupie 147 profesorów tytularnych, 440 doktorów habilitowanych, w tym 385 na stanowiskach profesorów uczelni, oraz 961 doktorów.
Na 98 kierunkach w 224 specjalnościach na UG kształci się 19 852 studentów, w tym 15 711 na studiach stacjonarnych i 4141 na studiach niestacjonarnych. W tym gronie jest 550 studentów zagranicznych. Z oferty 71 studiów podyplomowych korzysta 1262 słuchaczy. W ciągu 55 lat uniwersytet wydał dyplomy 200 tysiącom absolwentów.
Po reformie kształcenia doktoranckiego, polegającej na powrocie szkół doktorskich na wydziały (czytaj w FA 7-8/2024), na UG jest 11 szkół doktorskich, w których doktoraty przygotowuje 400 doktorantów.
Obecnie w Uniwersytecie Gdańskim realizowanych jest 327 projektów finansowanych ze źródeł zewnętrznych w tym: 63 projekty międzynarodowe, z czego 49 z Komisji Europejskiej (pozostałe z innych agencji), oraz 264 projekty krajowe, z czego 202 z Narodowego Centrum Nauki. Naukowcy z UG zdobyli łącznie 771 grantów NCN o wartości 476,8 mln zł. Daje to uczelni 9 miejsce w kraju wśród beneficjentów NCN pod względem liczby finansowanych projektów i 6 pod względem ich wartości. Od 2010 r. Uniwersytet Gdański podpisał ponad tysiąc umów na realizację projektów badawczych i badawczo-rozwojowych o wartości ponad 700 mln zł. Wdrożenie wyników badań naukowych wspiera Centrum Transferu Technologii, które opatentowało 239 wynalazków i 22 znaki towarowe oraz wzory na rynku polskim i międzynarodowym. W UG działa również Centrum Zrównoważonego Rozwoju, które realizuje zadania wynikające z celów Agendy 2030 na rzecz zrównoważonego rozwoju, m.in. wdrażając we współpracy z podmiotami gospodarczymi studia podyplomowe kształcące kadry dla najszybciej rozwijających się sektorów energetycznych w kraju i na świecie. W wyniku ewaluacji działalności naukowej UG otrzymał uprawnienia do nadawania stopni naukowych w 21 dyscyplinach, uzyskując 8 kategorii A i 13 B+.
W trakcie ostatniej kadencji Uniwersytet Gdański znacząco awansował w rankingach krajowych i zagranicznych. W rankingu Perspektyw zajął czwartą pozycję wśród uniwersytetów, a w Times Higher Education Impact Rankings w zakresie realizacji celów zrównoważonego rozwoju ONZ zdobył pozycję lidera wśród polskich uczelni. Uniwersytet ma największą liczbę (32) laureatów Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza.
Działa tu także prestiżowy program Katedr Imiennych, do objęcia których zapraszani są wybitni uczeni. Patronami Katedr są: prof. Maria Janion, Eugeniusz Kwiatkowski i prof. Wacław Szybalski, a dotychczas prowadzili je m.in. prof. Leszek Balcerowicz, prof. Agata Bielik-Robson, prof. Harald Weinfurter, prof. Dariusz Stramski czy prof. Hanna Suchocka.
Zaplecze naukowo-dydaktyczne UG umiejscowione jest w całym Trójmieście w kampusach: Oliwa (główny kampus uniwersytecki), Sopot (siedziba wydziałów ekonomicznych), morski w Gdyni. Powierzchnia gruntów UG na terenie Trójmiasta wynosi 52, 9 h, z czego najwięcej – 30,8 h – zajmuje Kampus Oliwa, na którym mieści się najwięcej obiektów uniwersyteckich, kształci większość studentów i ma siedziby większość wydziałów, Biblioteka Uniwersytecka oraz rektorat. Uniwersytet posiada w Trójmieście 30 budynków o łącznej powierzchni użytkowej 176 614,45 m2, z czego w Kampusie Oliwa jest 10 budynków o powierzchni użytkowej 123 868,60 m2. Zapewne jeszcze w tym roku na terenie kampusu oliwskiego rozpocznie się budowa uniwersyteckiego centrum sportu. Ma kosztować ok. 61 mln zł. Znajdą się tam: hala widowiskowo-sportowa z widownią na 270 osób, o powierzchni 1600 m2, pełnowymiarowe boisko do koszykówki, siatkówki i futsalu, cztery mniejsze sale sportowe. Docelowo uczelnia zakłada budowę pełnowymiarowego boiska piłkarskiego ze sztuczną nawierzchnią i zapleczem sanitarnym, halę tenisową, boiska zewnętrzne do koszykówki i sportów plażowych oraz halę sportowo-treningową.
Zbiory Biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego liczą 1 675 837 woluminów, 417 523 tytułów książek jest dostępnych elektronicznie, podobnie jak 172 154 tytułów czasopism. W Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej znajduje się 123 254 obiektów cyfrowych; w bibliotecznych czytelniach, czynnych przez 6 dni w tygodniu, jest 983 miejsc. Biblioteka zmienia się, dostosowując do potrzeb pracowników i studentów. W jej strukturach działa jednostka wspomagająca naukowców w zakresie zarządzania danymi badawczymi i promocji otwartej nauki oraz profesjonalna galeria sztuki, sala wystawowa i centrum filmowe. Na tarasach biblioteki powstaje ogród, który sprzyjał będzie nauce w okresie letnim.
Uniwersytet posiada 11 akademików (2 z nich wyłączone są z użytkowania, bowiem zostały wcześniej udostępnione miastu Sopot dla uchodźców wojennych z Ukrainy, a obecnie planowana jest ich modernizacja), które oferują 1328 miejsc noclegowych oraz 2 hotele asystenckie. W planach jest budowa kolejnego akademika.
Wydział Oceanografii i Geografii UG posiada morski statek badawczy. Katamaran r/v „Oceanograf” jest wyposażony w urządzenia do interdyscyplinarnych badań środowiska Morza Bałtyckiego. Oprócz badań naukowych i prac wdrożeniowych wykorzystywany jest także do kształcenia studentów. Statek ma 49,5 m długości i 14 m szerokości. Może zabierać na pokład do 30 osób załogi naukowo-badawczej. Rejonem pływania jednostki jest nie tylko Morze Bałtyckie, ale także Morze Północne czy wody Oceanu Atlantyckiego. Zasięg statku przy prędkości ekonomicznej wynosi 2500 Mm, a autonomiczność żeglugi – czas pływania bez zawijania do portów – to 21 dni. Portem macierzystym jednostki jest Gdynia.
Studenci UG pogłębiają swoje zainteresowania w 104 studenckich kołach naukowych i organizacjach. Centrum Aktywności Studenckiej i Doktoranckiej pomaga rozwijać im zainteresowania i pasje, a także organizuje wiele wydarzeń aktywizujących społeczność akademicką, w tym obozy adaptacyjne, majówkę czy spotkania świąteczne ze wspólnym kolędowaniem.
Uczelnia dba o dobrostan społeczności akademickiej. Działa tu aktywnie Centrum Wsparcia Psychologicznego oferujące m.in. specjalne dyżury podczas sesji, szkolenia i zajęcia dla wszystkich, którzy potrzebują takiego wsparcia. Od trzech lat działa Akademicki Budżet Obywatelski, dzięki któremu społeczność akademicka zmienia przestrzeń uczelni. W 2016 r. Uniwersytet Gdański jako drugi uniwersytet w Polsce został wyróżniony przez Komisję Europejską logo HR Excellence in Research, nadawane instytucjom, które popierają i w praktyce stosują zasady wyrażone w „Europejskiej Karcie Naukowca” oraz „Kodeksie postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych”. Powołana w uczelni komisja opracowała i monitoruje wdrożenie „Polityki równości płci w Uniwersytecie Gdańskim na lata 2024-2028”.
(pk, mng)
Nasza działalność naukowa związana z morzem ma miejsce na każdym wydziale: od badań stricte oceanograficznych, poprzez prawo morskie, transport i logistykę morską, kulturę, literaturę i języki nadmorskie po „błękitną” biotechnologię i wiele, wiele innych unikatowych obszarów o rysie morskim bądź nadmorskim. Morskość naszej uczelni podkreśla także charakter naszego partnerstwa w ramach Inicjatywy Uniwersytetów Europejskich, które tworzymy z 8 innymi uniwersytetami położonymi w europejskich miastach nadmorskich. Nasz sojusz, pod nazwą European University of the Seas, w skrócie SEA EU, otrzymał finansowanie już w pierwszym konkursie programu, a w drugim był jednym z aliansów najwyżej ocenionych przez Komisję Europejską. Szczególnie cieszy mnie docenienie naszych dwóch wspólnych międzynarodowych rejsów badawczych w gronie naukowców z uczelni SEA EU na pokładzie statku badawczego UG r/v „Oceanograf” w 2022 i 2024 roku, które stały się swoistym „ambasadorem” potencjału nauki europejskiej, zwłaszcza w zakresie badań morza. Ale nasz sojusz europejski to też właśnie wdrażane trzy wspólne kierunki studiów i wspólny dyplom. To wielka sprawa i ogromne organizacyjne wyzwanie, ale faktycznie już za kilka lat będzie można zacząć studia na UG, odwiedzić kolejno trzy, cztery uczelnie np. we Francji, Portugalii i Chorwacji i dyplomować się np. na Uniwersytecie Maltańskim.
Pod patronatem medialnym „Forum Akademickiego”
