Fot. MEiN
WARSZAWA Opracowanie programu kształcenia na kierunku energetyka jądrowa oraz organizację i uruchomienie studiów I i II stopnia o profilu ogólnoakademickim na tym kierunku od roku akademickiego 2023/2024 obejmuje porozumienie, które minister edukacji i nauki podpisał z rektorami sześciu uczelni technicznych. Studia prowadzone będą w politechnikach: Poznańskiej, Śląskiej, Gdańskiej, Warszawskiej i Wrocławskiej oraz Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Będą one kształcić nie tylko inżynierów od technik jądrowych, ale również ekspertów odpowiedzialnych za infrastrukturę krytyczną, automatykę i robotykę. Dla nowej gałęzi przemysłu potrzebni są również chemicy, inżynierowie elektrycy, specjaliści technologii chemicznych, specjaliści ds. bezpieczeństwa i ochrony środowiska, cyberbezpieczeństwa, naukowcy, służby reagowania kryzysowego. Minister Przemysław Czarnek zapowiedział stworzenie oddzielnego programu rozwoju energetyki jądrowej.
Fot. Archiwum
WARSZAWA Dr Adam Kłosin, kierownik Pracowni Epigenetyki Przestrzennej w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, zdobył EMBO Installation Grant. Jego projekt dotyczy procesów regulujących organizację przestrzenną ekspresji genów podczas rozwoju embrionalnego i podczas odpowiedzi na stres, np. przy podwyższonej temperaturze, w zarodkach organizmu modelowego nicienia Caenorhabditis elegans. Ten mały, przezroczysty organizm modelowy jest idealny do badań nad podstawowymi procesami komórkowymi, z racji wielu dostępnych technik transgenicznych i łatwości w hodowli oraz w obrazowaniu mikroskopowym. EMBO to międzynarodowa organizacja zrzeszająca ponad 1800 wybitnych badaczy zajmujących się biologią molekularną. Jej stypendyści oprócz 50 tys. euro rocznie przez okres 3–5 lat otrzymują też dostęp do infrastruktury badawczej w Europejskim Laboratorium Biologii Molekularnej w Heidelbergu. Od 2006 roku EMBO przyznała już 137 Installation Grants, z czego 31 polskim naukowcom. Dodajmy, że dr Kłosin w listopadzie ub.r. uzyskał także ERC Starting Grant.
Fot. UJK
KIELCE Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymał 19 stycznia tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jana Kochanowskiego. Prof. Popiel jest drugim rektorem najstarszej polskiej uczelni (po Franciszku Ziejce w 2004 r.) i 21 osobą wyróżnioną przez UJK najwyższą godnością akademicką. Pracuje w UJ od 1977 roku. Był dyrektorem Instytutu Polonistyki, a następnie dziekanem Wydziału Polonistyki. Od 2012 do 2020 r. pełnił funkcję prorektora ds. polityki kadrowej i finansowej. W 2020 r. został wybrany na rektora. Przez wiele lat był związany z Państwową Wyższą Szkołą Teatralną im. Ludwika Solskiego w Krakowie (obecnie Akademia Sztuk Teatralnych im. S. Wyspiańskiego), w której pełnił funkcję dziekana Wydziału Aktorskiego, prorektora i przez dwie kadencje rektora. Jego zainteresowania obejmują historię dramatu i teatru polskiego XIX-XXI wieku, dzieje szkolnictwa teatralnego i edycję naukową tekstów literackich. Jest wiceprzewodniczącym Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich i przewodniczącym Kolegium Rektorów Szkól Wyższych Krakowa.
Fot. Grzegorz Mehring
GDAŃSK Prof. Jacek Zaucha z Uniwersytetu Gdańskiego oraz prof. Ryszard Smoleński z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego zostali laureatami Nagród Naukowych Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza. Uczonego z UG uhonorowano za opracowanie metodologii badania rozwoju przestrzennego obszarów morskich. Przywrócił on znaczenie takich kategorii przestrzennych jak np. kapitał terytorialny, optimum terytorialne, spójność terytorialna jako czynników sprawczych wzrostu i rozwoju. Naukowca z GUMed doceniono za badania dotyczące metabolizmu nukleotydów w chorobach sercowo-naczyniowych i nowotworowych. Służą one poszukiwaniu nowych leków oraz odkryciu nowych biomarkerów, czyli substancji, które mogłyby wskazywać na zwiększone ryzyko tych chorób. Popularne „Heweliusze”, zwane też Pomorskimi Noblami, przyznano już po raz 35. Gala odbyła się tradycyjnie w Dworze Artusa.
Fot. KUL
LUBLIN Dr hab. Małgorzata Gałązka z Instytutu Nauk Prawnych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II została laureatką Nagrody Naukowej im. prof. Edmunda Prosta. „Lubelskiego Nobla” otrzymała za monografię poświęconą eksperymentom medycznym. W swojej pracy badawczej podejmuje zagadnienia ze styku prawa karnego i medycyny, m.in. początku życia ludzkiego, aborcji, transplantologii, klonowania człowieka czy granic badań biomedycznych. Nagrodzona praca Prawnokarne granice nowatorskiej interwencji medycznej koncentruje się na ocenie działań, które wykraczają poza granice dotychczasowych możliwości medycyny. Lubelskie Towarzystwo Naukowe nominowało w tym roku 14 badaczy. Nagroda, indywidualna lub zespołowa, przyznawana jest od 2000 roku za pracę badawczą cechującą się oryginalnością i wysokimi walorami naukowymi; publikację książkową lub monografię, mającą szczególną wartość poznawczą; lub za innowacyjne wynalazki bądź udoskonalenia techniczne.
Fot. IZP UJ
KRAKÓW Dr Magdalena Mijas z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymała Nagrodę im. Artura Rojszczaka, tragicznie zmarłego znakomitego filozofa, jednego z założycieli i głównych animatorów Klubu Stypendystów Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. W swojej pracy laureatka koncentruje się na zjawisku stygmatyzacji społecznej i związanego z nią stresu oraz dążeniu do lepszego zrozumienia znaczenia stygmatyzacji dla zdrowia i przeciwdziałania jej negatywnym konsekwencjom. Wykorzystuje kombinację psychologicznych i biomedycznych metod badawczych. Podejmuje też aktywne działania na rzecz osób wykluczonych oraz angażuje się w inicjatywy mające na celu przeciwdziałanie wykluczeniom lub wspieranie osób ich doświadczających. Nagroda (5 tys. zł) jest przyznawana młodym badaczom, którzy obronili pracę doktorską w ciągu ostatnich 5 lat od złożenia wniosku.
Fot. Archiwum
WARSZAWA Prof. Mateusz Hołda z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymał Wektora. Nagrodą wyróżniane są osoby, które w szczególny sposób wpływają na rozwój polskiej gospodarki, wskazują nowatorskie rozwiązania oraz przyczyniają się do rozwoju społecznego i kulturalnego. Został doceniony za ponadprzeciętne dokonania naukowe i wyznaczenie własnej ścieżki rozwoju, która jeszcze przed ukończeniem 30 roku życia doprowadziła go do tytułu profesora (2022). Wcześniej, jako pierwszy w Polsce, zdobył stopień doktora jeszcze przed ukończeniem studiów magisterskich (pisaliśmy o tym w FA 12/2022). Jest współzałożycielem i kierownikiem powstałego w 2013 r. niezależnego zespołu naukowego Heart Embryology and Anatomy Research Team przy Katedrze Anatomii UJ CM. Skupia się na morfologii układu sercowo-naczyniowego oraz technikach obrazowania architektury mięśnia sercowego. Wektory wręczane są od 20 lat przez Pracodawców RP, najstarszą i największą organizację pracodawców w Polsce.
Fot. Andrzej Romański
TORUŃ Dr hab. Sebastian Mikołajczak z Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika został laureatem prestiżowego międzynarodowego konkursu Van der Veen/Teylers Museum Prize for the Contemporary Art Medal. Przyznawaną raz na 5 lat nagrodą honorowani są artyści ze znaczącym dorobkiem medalierskim, których twórczość jest uznawana za obiecującą. Polaka doceniono za zaskakujące zastosowanie różnorodnych technik, form i materiałów oraz tematykę dzieł, poprzez które niezmiennie komentuje aktualne wydarzenia społeczno-polityczne. Mikołajczak zajmuje się rzeźbą, instalacją, medalierstwem i projektowaniem monet. Współpracuje z Mennicą Polską, projektuje monety kolekcjonerskie i obiegowe dla Narodowego Banku Polskiego oraz emitentów zagranicznych. Zaprojektowana przez niego moneta, upamiętniająca 100 rocznicę urodzin Jana Karskiego, zdobyła tytuł najbardziej inspirującej monety świata w konkursie numizmatycznym Coin of the Year 2016. Muzeum Teylersa jest najstarszą tego rodzaju instytucją w Holandii. Działa nieprzerwanie od 1784 roku.
Fot. UPP
POZNAŃ Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu uruchomił Laboratorium Ekonomii Behawioralnej i Eksperymentalnej. Jednostka umożliwia eksperymentalną weryfikację teorii ekonomicznych oraz badanie zachowań rynkowych i konsumenckich w warunkach kontrolowanych. Pracownia powstała na Wydziale Ekonomicznym UPP. Wyniki prowadzonych w niej eksperymentów wykorzystywane są do testowania, a także lepszego zrozumienia teorii ekonomicznych i mogą być wskazówką przy wprowadzaniu lub reformowaniu instrumentów politycznych. Na wyposażeniu jest nowoczesny sprzęt do badań z zakresu neuroekonomii (EEG oraz eye-tracker), urządzenia do testowania zachowań graczy przy wykorzystaniu teorii gier oraz sala fokusowa przeznaczona do pozyskiwania danych o charakterze jakościowym w formie wywiadów grupowych. Badania obejmują analizę zachowań podmiotów w sektorze rolno-spożywczym, uwzględniając globalne trendy na rynku żywności oraz interwencję w ramach Wspólnej Polityki Rolnej UE.
Fot. APS
WARSZAWA Kampus Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej powiększył się o nowy budynek dydaktyczno-naukowy. Budowa trwała blisko 3 lata, a kosztowała ok. 40 mln zł. Pięciokondygnacyjny obiekt o powierzchni 1344 m2 został połączony z dwoma sąsiadującymi budynkami uczelni. W nowym gmachu znajdują się dwie aule (na 100 i 170 miejsc). Większą wykonano według najlepszych praktyk akustyki pomieszczeń – wykorzystano specjalne panele, które znacznie poprawią jakość pracy zarówno wykładowcom, jak i studentom. W nowej przestrzeni zlokalizowano: 15 sal dydaktycznych (z miejscami dla 300 osób), czytelnię wraz z kabinami do cichej nauki oraz stanowiskami komputerowymi, sale seminaryjne, dwie pracownie z lustrami weneckimi, archiwum, strefę studenta, pokój rodzica z dzieckiem, dwie sale do odbywania zajęć w formie hybrydowej i salę Senatu. W budynku siedzibę znajdzie też Muzeum Marii Grzegorzewskiej.
Źródło: Archiwum
WARSZAWA Prof. Leszek Roszkowski, lider Grupy Teorii Cząstek w Narodowym Centrum Badań Jądrowych oraz kierownik MAB AstroCeNT w Centrum Astronomicznym im. M. Kopernika PAN, dołączył do grona członków Europejskiej Akademii Nauki i Sztuki. Jest uznanym specjalistą w zakresie badań ciemnej materii we Wszechświecie oraz jej związków z dziedziną cząstek elementarnych. Wśród jego zainteresowań są także m.in. modele „nowej fizyki” poza Modelem Standardowym, modele supersymetryczne i metody ich eksperymentalnego testowania, bozony Higgsa w modelach supersymetrycznych, anomalny moment magnetyczny mionu. Przewodniczy Krajowej Radzie Astrofizyki Cząstek. European Academy of Sciences and Arts (EASA) to jedna z najbardziej prestiżowych organizacji naukowych i artystycznych w Europie. Powstała w 1990 r. Należy do niej ponad 2 tys. naukowców, ludzi kultury i religii, w tym 40 Polaków. Jej celem jest promowanie nauki oraz naukowej i artystycznej wolności w poszukiwaniu prawdy.
Fot. ATH
BIELSKO-BIAŁA Nowe laboratorium projektowania oraz animacji gier komputerowych powstało na Wydziale Budowy Maszyn i Informatyki Akademii Techniczno-Humanistycznej. W sali znajduje się 15 stacji graficznych umożliwiających m.in. przeprowadzenie skomplikowanych obliczeń na potrzeby sztucznej inteligencji czy modelowanie obiektów 3D. Sprzęt pozwoli także na tworzenie cyfrowych awatarów oraz modelowanie, teksturowanie i animowanie obiektów. Wśród rozwiązań VR znalazł się bezprzewodowy zestaw do obsługi rzeczywistości mieszanej. W ramach zajęć studenci zobaczą nowe sposoby interakcji człowiek–komputer. Oprócz klasycznych technik, poznają sterowanie poprzez ekrany dotykowe, kontrolery VR (umożliwiające symulowanie gestów), jak i śledzenie ruchów ciała i dłoni.
TORUŃ Uniwersytet Mikołaja Kopernika jest pierwszą polską uczelnią, która dołączyła do stowarzyszenia Young European Research Universities Network (YERUN). Wraz z 22 innymi szkołami wyższymi z całej Europy będzie uczestniczyć w kształtowaniu polityk europejskich w zakresie badań, innowacji i edukacji. – W naszej strategii, wśród głównych celów zapisano m.in. zaangażowanie w sprawy społeczne, zarówno lokalne, jak i europejskie. W dobie ostatniego kryzysu bardziej niż kiedykolwiek ważne jest, aby być zjednoczonym w ramach europejskiej społeczności akademickiej – powiedział prof. Andrzej Sokala, rektor UMK. Sieć YERUN powstała w 2016 r. jako zrzeszenie młodych europejskich uczelni o podobnych celach i wartościach, takich jak otwartość, odpowiedzialność i inkluzywność. Podstawową misją stowarzyszenia jest kształtowanie środowiska szkolnictwa wyższego, w którym młode uczelnie mają rzeczywisty wpływ na jego rolę i charakter.
CZĘSTOCHOWA Senat Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza jednogłośnie podjął uchwałę o zmianie nazwy uczelni, która miałaby dołączyć do grona uniwersytetów klasycznych. To pokłosie ostatniej ewaluacji, w wyniku której na 13 dyscyplin sześć uzyskało kategorię A (historia, literaturoznawstwo, nauki chemiczne, nauki prawne, sztuki muzyczne, sztuki plastyczne i konserwacja dzieł sztuki), a siedem kategorię B+. Być może pod nową nazwą – Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie – zainaugurowany zostanie już kolejny rok akademicki. Nad zmianą statutu uczelni pracują już także w Akademii Pomorskiej w Słupsku. To początek formalnej drogi do przekształcenia jej w Uniwersytet Pomorski. Po ewaluacji AP posiada uprawnienia do nadawania stopnia doktora w siedmiu dyscyplinach w trzech różnych dziedzinach. Uzyskała kategorię A w dyscyplinie nauki prawne, kategorię B+ w dyscyplinach: nauki o bezpieczeństwie, historia, literaturoznawstwo, językoznawstwo, nauki biologiczne, nauki medyczne oraz pedagogika, a także kategorię B w dyscyplinach: nauki o ziemi i środowisku oraz matematyka. Ostateczna decyzja w sprawie zmiany statusu uczelni należy do ministra edukacji i nauki, za pośrednictwem którego stosowne wnioski zostaną złożone w Sejmie.
Fot. Piotr Zieliński
SZCZECIN Nowe studio i pracownię telewizyjną otwarto na Uniwersytecie Szczecińskim. Będą działać w uczelnianym Centrum Edukacji Medialnej i Interaktywności. W skład studia wchodzą: reżyserka, pomieszczenie do montażu i sala produkcyjna o powierzchni prawie 140 m2 wygłuszona pianką akustyczną i wyposażona w lekką kratownicę sceniczną. W reżyserce znajdują się miejsca dla realizatorów światła, obrazu, dźwięku oraz stanowiska montażowe. Na wyposażeniu jest wysokiej klasy sprzęt, m.in. greenbox (8×11 m oraz 2,7×4 m), który idealnie współpracuje z kamerami cyfrowymi. Zakupiono również mobilny mikser produkcyjny firmy Blackmagic Design, który zapewnia emisyjny standard obsługi wydarzeń live i strumieniowanie transmisji na żywo za pomocą m.in. serwisu Youtube, Vimeo czy Facebook. Przypomnijmy, że w grudniu 2021 roku ruszyła rozgłośnia Uniwersytetu Szczecińskiego – NiUS Radio.
WARSZAWA Fundacja na rzecz Nauki Polskiej rozstrzygnęła drugi konkurs na polsko-ukraińskie projekty badawcze. Złożono 101 wniosków. Roczne granty otrzymały trzy duety. Dr hab. Magdalena Szyszko (WSB w Poznaniu) oraz dr Olena Motuzka (Narodowa Akademia Statystyki, Rachunkowości i Audytu w Kijowie) zajmą się zidentyfikowaniem i oceną zmiany polityki pieniężnej pod względem komunikacji, narzędzi i efektów krótkoterminowych podczas rosyjskiej inwazji. Dr hab. Michał Federowicz (Instytut Filozofii i Socjologii PAN) i dr Serhii Terepyshchyi (Narodowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Dragomanowa w Kijowie) udokumentują szkolną twórczość społeczną powstającą w trakcie wojny oraz przedstawią jej interakcję z ograniczeniami instytucjonalnymi. Dr Ewa Wróblewska-Trochimiuk (Instytut Slawistyki PAN) oraz dr Yana Hladyr (Krzyworoski Uniwersytet Narodowy) stworzą archiwum komunikacji wizualnej z wybranych relacji publikowanych przez ukraińskie instytucje publiczne. Każdy projekt otrzymał dofinansowanie w wysokości 268 800 zł. Aplikacje do kolejnego konkursu można składać do 4 kwietnia.
Źródło: UKSW
WARSZAWA Multidyscyplinarne Centrum Badawcze Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego wzbogaciło się o nowoczesny tomograf komputerowy. Jest wyposażony w dwie lampy: transmisyjną, umożliwiającą obserwację w mikro skali oraz odbiciową, odpowiednią dla gabarytów, których waga dochodzi do 50 kg. Prześwietla elementy wykonane z dowolnego materiału: metalu, ceramiki, polimeru, kompozytu czy materiału biologicznego. Jednocześnie pozwala na precyzyjną, trójwymiarową wizualizację ich wewnętrznej struktury, a więc także wykrycie mikropęknięć, zanieczyszczeń, porowatości. Za jego pomocą można nie tylko wykryć wady, ale również ich charakter i miejsce występowania. I to zarówno w turbinach silników, jak i w elementach urządzeń elektronicznych – co ważne, bez rozkładania ich na elementy składowe. Otwarte niedawno MCB UKSW w podwarszawskim Dziekanowie Leśnym to jednostka, w której tworzone są nowe technologie mające zastosowanie w szeroko rozumianej gospodarce, w tym w przemyśle i ochronie środowiska.
WARSZAWA Studenci z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego zdobyli złoty medal w konkursie University Physics Competition 2022. W rywalizacji wzięło udział 417 drużyn z ośrodków naukowych z całego świata. Miały za zadanie w ciągu 48 godzin rozwiązać problem, przeprowadzić symulację, napisać pracę naukową na jeden z dwóch tematów i wysłać ją do organizatorów. Pierwsze zagadnienie „Deflecting an Asteroid” dotyczyło nadlatującej w kierunku Ziemi asteroidy i to właśnie w tej konkurencji drużyna w składzie: Jan Dobrakowski, Wojciech Śmiałek, Ignacy Stachura okazała się najlepsza. Drugi temat „FIFA Penalty Kicks” poświęcony był rzutom karnym w meczach piłki nożnej. Studenci UW już po raz siódmy z rzędu brali udział w konkursie UPC. Oprócz złota zdobyli w tym roku także 5 srebrnych i 2 brązowe medale.
WARSZAWA Naukowcy z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego opracowali pierwszy na świecie bezinwazyjny test służący do diagnostyki endometriozy. Cierpi na nią co dziesiąta kobieta. Charakterystycznym objawem jest bardzo silny ból. Wykrycie choroby nie jest proste i wiele kobiet otrzymuje diagnozę dopiero, gdy trafią na stół operacyjny, wówczas lekarz pobiera wycinki i oddaje je do badań. Według statystyk od pierwszych objawów do postawienia rozpoznania mija nawet 12 lat. Rozwiązanie opracowane w WUM pozwoli skrócić ten czas do 48 godzin. Bezinwazyjny test EndoRNA, stworzony w ramach start-upu Diagendo, przypomina te do diagnostyki koronawirusa. Jednak w przypadku endometriozy markerem jest specyficzny gen, który – jak się okazało – wykazuje nadaktywność u kobiet cierpiących na tę chorobę. Najpierw ginekolog pobierze pacjentce wymaz z wnętrza macicy, a następnie wyśle ten materiał do laboratorium, gdzie przy użyciu testu sprawdzą, czy mamy do czynienia z endometriozą, czy nie.
KIELCE Mieszanka mineralno-asfaltowa do budowy dróg o podwyższonej trwałości eksploatacyjnej, nowe nanomateriały dla odnawialnych źródeł energii oraz układ do monitorowania czynności życiowych niemowlaka podczas snu bazujący na sieci neuronowej – to kilka z wynalazków nagrodzonych w XIII konkursie „Student-Wynalazca”. Nadesłano 123 zgłoszenia od 285 twórców z 23 uczelni. Wśród najaktywniejszych znaleźli się młodzi innowatorzy z Uniwersytetu Śląskiego (14 rozwiązań), Politechniki Lubelskiej (12), Politechniki Świętokrzyskiej (11). Nagrody główne trafiły do: Justyny Pastuszak (PL), Karoliny Janus (PŚk), Dagmary Słoty i Magdaleny Bańkosz (PK) oraz zespołów z PW i UŚ. Do wszystkich dotychczasowych konkursów ponad 2,7 tys. wynalazców zgłosiło już w sumie 1300 pomysłów.
Rys. Adriana Gilarska
KRAKÓW Zespół naukowców z Wydziału Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego pod kierunkiem prof. Marii Nowakowskiej stworzył wielofunkcyjny materiał, którego przeznaczeniem jest udoskonalenie metod leczenia osteoporozy oraz niwelowanie niedużych ubytków kostnych. Ma postać hydrożelu, który wstrzykuje się w miejsce ubytku kości, gdzie następnie dochodzi do jego „zestalenia” w wyniku sieciowania chemicznego zachodzącego w temperaturze 37ºC. Ze względu na swoją strukturę i skład (m.in. kolagen, kwas hialuronowy, chitozan, hydroksyapatyt) hydrożel trwale przyczepia się do tkanki kostnej i pełni funkcję rusztowania, na którym w naturalnych procesach biologicznych tworzy się nowa tkanka kostna wypełniająca ubytek. Może być także nośnikiem leków na osteoporozę, które da się podać miejscowo wyłącznie w okolice chorych tkanek i ubytków. Pozwoli to na aplikowanie znacznie większych stężeń leku i tym samym zwiększenie efektywności terapii.
Opracował Mariusz Karwowski
Współpraca: Piotr Burda, Iwona Cieślik, Kamil Dziewit, Agnieszka Fiedorowicz, Joanna Herman, Jarosław Kulczycki, Monika Stojowska, Joanna Śliwińska, Dominika Wojtysiak-Łańska
Wykorzystano serwisy prasowe szkół wyższych, placówek badawczych i instytucji otoczenia nauki.
Więcej aktualności na naszej stronie internetowejwww.forumakademickie.pl
