WARSZAWA Ministerstwo Edukacji i Nauki zerwało trzy umowy w dziedzinie szkolnictwa wyższego i nauki z Federacją Rosyjską. Chodzi o umowę o utworzeniu Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych podpisaną w 1956 r. (Polska przestanie być członkiem Instytutu od 1 stycznia 2023 r.), porozumienie o utworzeniu Międzynarodowego Centrum Informacji Naukowej i Technicznej z 1969 r. (Polska przestanie być członkiem Centrum od 1 stycznia 2023 r.) oraz międzyrządowe porozumienie o współpracy w dziedzinie nauki i techniki z 1993 r. (przestanie obowiązywać 3 maja 2023 r.). Pod koniec listopada MEiN uzyskało potwierdzenie ze strony rosyjskiej wypowiedzenia ostatniej, trzeciej z wymienionych umów. Tym samym wszystkie trzy umowy, które wiązały stronę polską z Federacją Rosyjską w dziedzinie edukacji i nauki, zostały skutecznie wypowiedziane. Zapowiedziano, że nie będą kontynuowane negocjacje odnośnie do innych umów, m.in. o uznawaniu dyplomów, świadectw obywateli rosyjskich w Rzeczpospolitej Polskiej.
Fot. Przemysław Keler
WARSZAWA Prezydent Andrzej Duda powołał Radę ds. Szkolnictwa Wyższego, Nauki i Innowacji. Jej przewodniczącym został prof. Artur Hugo Świergiel, zootechnik, neurofizjolog, badacz zachowań zwierząt, kierownik Pracowni Fizjologii Behawioru i Stresu na Wydziale Biologii Uniwersytetu Gdańskiego, od 2017 r. dyrektor Instytutu Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego – Państwowego Instytutu Badawczego. W skład 18-osobowego gremium weszło czterech rektorów uczelni publicznych, członków KRASP: prof. Jerzy Lis (AGH), prof. Alojzy Z. Nowak (UW), prof. Stanisław Mazur (UEK) i prof. Piotr Wachowiak (SGH). Ten ostatni, przy poparciu pozostałych trzech, zgłosił Kancelarii Prezydenta postulat włączenia kobiet w prace rady. Jednym z pierwszych jej zadań będzie ocena funkcjonowania ustawy o szkolnictwie wyższym.
Fot. Kuba Powałka
WARSZAWA Kewin Lewicki z Państwowej Akademii Nauk Stosowanych w Chełmie został nowym przewodniczącym Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej. Był jedynym kandydatem na to stanowisko. To 17 w historii sternik PSRP i pierwszy wywodzący się z uczelni zawodowej. Zapowiada podjęcie starań o podniesienie progu uprawniającego do uzyskania stypendium socjalnego, ułatwienia w studiowaniu dla osób z niepełnosprawnościami, poszerzenie Strefy Komfortu o konsultacje z psychiatrą oraz organizację w Polsce w 2024 roku Europejskiego Konwentu Studentów. Planuje również wsparcie samorządów uczelnianych w akcjach promujących ideę samorządności i rozszerzenie oferty szkoleniowej PSRP. Chce także ustawowego umocowania Rzecznika Praw Studenta. Parlament zrzesza samorządy studenckie ze wszystkich uczelni publicznych i niepublicznych w kraju. Istnieje nieprzerwanie od 1995 roku.
Fot. Tomek Gola
PARYŻ Spośród 22,5 tys. kandydatów Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) wybrała 6 astronautów korpusu podstawowego i 11 rezerwowych do lotów na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS). W tej drugiej grupie znalazł się polski naukowiec, dr Sławosz Uznański z Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych w Genewie, na co dzień operator Wielkiego Zderzacza Hadronów LHC. Zajmuje się też projektowaniem elektroniki odpornej na promieniowanie. Pochodzi z Łodzi, gdzie w 2008 r. ukończył z wyróżnieniem tamtejszą Politechnikę. W tym samym roku otrzymał tytuł mgr. inżyniera na Uniwersytecie Nantes (Francja). W 2011 r. obronił z wyróżnieniem doktorat na Uniwersytecie Aix-Marseille (Francja). Do korpusu podstawowego wybrano Pablo Álvareza Fernándeza, absolwenta Politechniki Warszawskiej.
Fot. M.Wiśniewska-Krasińska
Fot. Laurence Honnorat
WARSZAWA Prof. Pierre Kervella z Obserwatorium Paryskiego i prof. Grzegorz Pietrzyński z Centrum Astronomicznego im. M. Kopernika PAN w Warszawie otrzymali Polsko-Francuską Nagrodę Naukową im. Marii Skłodowskiej-Curie i Pierre’a Curie. To wyróżnienie przyznawane przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej oraz Francuską Akademię Nauk za wybitne osiągnięcia będące efektem współpracy między badaczami obu krajów. Światowej sławy astronomowie zostali uhonorowani za połączenie uzupełniających się doświadczeń z zakresu interferometrii gwiazdowej i obserwacji gwiazd podwójnych w celu precyzyjnego wyznaczenia odległości do Wielkiego Obłoku Magellana, a tym samym stworzenia punktu odniesienia dla pomiaru odległości pomiędzy galaktykami, pozwalającego lepiej mierzyć rozszerzanie się wszechświata. Obaj otrzymali po 15 tys. euro.
Fot. Archiwum
WROCŁAW Prof. Samuel Stranks z Wydziału Inżynierii Chemicznej i Biotechnologii Uniwersytetu w Cambridge, specjalista w dziedzinie optoelektroniki, został laureatem Europejskiej Nagrody Naukowej im. Stanisława Lema. W swojej pracy naukowej zajmuje się optycznymi i elektronicznymi właściwościami nowych półprzewodników, w tym perowskitów halogenkowych, alotropów węglowych i półprzewodników organicznych opracowywanych z myślą o efektywnych pod względem kosztu zastosowaniach w elektronice. Jego zespół opracował szereg technik obrazowania multimodalnego w celu uzyskania wiedzy na temat procesów utraty mocy i degradacji w perowskitach. Techniki te umożliwiły zbadanie opisanych procesów w bardzo małych skalach długości, ujawniając drobne zanieczyszczenia fazowe. Prowadzone obecnie prace zmierzają do wyeliminowania tych niepożądanych zjawisk. Warta 100 tys. zł Lem Prize przyznawana jest młodym naukowcom (do 40 roku życia) studiującym lub prowadzącym badania w Unii Europejskiej oraz krajach stowarzyszonych. W tym roku na konkurs wpłynęło 26 wniosków z 14 krajów, w tym 3 z Polski.
Fot. Archiwum
BONN Prof. Roman Słowiński z Politechniki Poznańskiej, wiceprezes PAN, od 2003 r. profesor zwyczajny w Instytucie Badań Systemowych PAN, został laureatem Humboldt Research Award. Nagroda przyznawana jest przez Fundację im. Alexandra von Humboldta zagranicznym naukowcom zasłużonym na arenie międzynarodowej. Nominacje zgłaszają wyłącznie akademicy z Niemiec. Prof. Słowiński specjalizuje się w informatyce. Jest twórcą szkoły naukowej inteligentnego wspomagania decyzji opierającej się na badaniach operacyjnych, sztucznej inteligencji i nowych technologiach informatycznych. Stworzył oryginalną metodykę wspomagania decyzji w oparciu o wiedzę odkrytą z niekompletnych danych, za którą w 2005 roku otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (rozmowy z prof. Słowińskim w nr. 2/2006 i 5/2021 FA).
Fot. KUL
LUBLIN Prof. Ryszard Legutko, filozof z Uniwersytetu Jagiellońskiego, został laureatem Nagrody im. ks. Idziego Radziszewskiego, przyznawanej przez Towarzystwo Naukowe KUL za wybitne osiągnięcia naukowe w duchu humanizmu chrześcijańskiego. Specjalizuje się w zakresie filozofii starożytnej, historii filozofii oraz filozofii politycznej i społecznej. Tłumaczył i komentował dialogi Platona: Fedon, Eutyfron, Obrona Sokratesa, Kriton. Uznaniem cieszy się jego Traktat o wolności. Jest współzałożycielem Towarzystwa Edukacyjno-Naukowego Ośrodek Myśli Politycznej, którego był prezesem do 2005 r. Dwa lata później został ministrem edukacji narodowej, a następnie w latach 2007–2009 sekretarzem stanu w Kancelarii Prezydenta RP. Od 2009 roku jest posłem do Parlamentu Europejskiego. Włada językami: greckim, łaciną, angielskim, francuskim, włoskim, rosyjskim i niemieckim. Idea nagrody zrodziła się w 1972 roku w 50 rocznicę śmierci twórcy KUL.
Fot. NCN
Fot. UW
MASSACHUSETTS Dwoje polskich naukowców otrzymało tytuł fellow member amerykańskiego Towarzystwa Optica. To jedna z czołowych światowych organizacji naukowych zajmujących się badaniami z dziedziny optyki i fotoniki. Prof. Małgorzatę Kujawińską z Instytutu Mikromechaniki i Fotoniki Politechniki Warszawskiej doceniono za wybitny wkład w rozwój metod obrazowania poprzez wprowadzenie do nich standardów metrologicznych (o jej badaniach pisaliśmy w poprzednim numerze FA). Prof. Konrada Banaszka z Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego wyróżniono za wirtuozerię eksperymentalną i wiedzę teoretyczną, których połączenie prowadzi go do przełomowych odkryć. Towarzystwo Optica (dawniej Amerykańskie Towarzystwo Optyczne) skupia ponad 22 tys. członków zajmujących się badaniem światła oraz rozwojem optyki i fotoniki. Wcześniej tytuł fellow member otrzymali profesorowie: Maciej Wojtkowski (2015), Krzysztof Patorski (2013) i Adam Kujawski (1988).
Fot. L’Oreal
WARSZAWA O sześć stypendiów L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki ubiegały się w tym roku 122 kandydatki. W kategorii magistranckiej (20 tys. zł) laureatką została lek. Karolina Brzegowy z Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum, która zajmuje się badaniem związku między składem histologicznym skrzepliny udarowej a skutecznością leczenia udaru metodami wewnątrznaczyniowymi. W kategorii doktoranckiej (30 tys. zł): Kalina Andrysiak z UJ za badanie molekularnych mechanizmów kardiomiopatii u pacjentów z dystrofią mięśniową Duchenne’a oraz Marta Kędziora z Instytutu Farmakologii im. J. Maja PAN (nieobecna na gali) za poszukiwanie nowych strategii terapeutycznych w chorobie zwyrodnieniowej stawów. W kategorii habilitacyjnej (35 tys. zł): dr Katarzyna Bandyra z Uniwersytetu Warszawskiego, która bada rolę ludzkiego białka PNPazy w mitochondrialnym metabolizmie RNA; dr Sylwia Judycka z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie za opracowanie i optymalizację procedur kriokonserwacji nasienia ryb; dr Monika Gawałko z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, która pracuje nad rozwiązaniami zdrowia mobilnego (mHealth) w wykrywaniu i leczeniu pacjentów z migotaniem przedsionków.
Fot. UPWr
WARSZAWA Narodowe Centrum Badań i Rozwoju ogłosiło wyniki 13 edycji swojego sztandarowego programu LIDER. Na realizację projektów badawczo-rozwojowych 49 młodych naukowców otrzyma w sumie 71,3 mln zł. Wśród nich są przedstawiciele 31 instytucji, w tym 3 instytutów należących do Sieci Badawczej Łukasiewicz oraz 5 Polskiej Akademii Nauk. Najwięcej projektów trafi do: Akademii Górniczo-Hutniczej im. S. Staszica (6) i Politechniki Warszawskiej (5). W gronie laureatów jest m.in. dr Karolina Bierowiec (na fot.) z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, która pracuje nad innowacyjnym preparatem mającym zahamować wzrost oporności na związki przeciwdrobnoustrojowe wśród bakterii. LIDER to najdłużej trwający program w ofercie NCBR. Jego celem jest poszerzenie kompetencji w samodzielnym planowaniu prac badawczych oraz zarządzaniu własnym zespołem podczas realizacji projektów, których wyniki mogą mieć zastosowanie praktyczne i posiadają potencjał wdrożeniowy. Od 2009 roku do blisko 550 liderów trafiło już ponad 660 mln zł.
Fot. KUL
LUBLIN/WARSZAWA/KRAKÓW/KATOWICE/POZNAŃ Prof. Jerzy Woźnicki (na fot.), prezes Fundacji Rektorów Polskich, przewodniczący Rady Patronackiej „Forum Akademickiego”, został doktorem honoris causa Kijowskiego Państwowego Uniwersytetu Budownictwa i Architektury. Uroczystość nadania tytułu odbyła się w Lublinie. Narodowa Akademia Nauk Ukrainy doceniła podobnym tytułem prezesa PAN prof. Jerzego Duszyńskiego za jego zaangażowanie na rzecz pomocy Ukrainie i tamtejszym naukowcom. Prof. Zbyszko Melosik, socjolog edukacji i kultury, pedagog, prorektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, otrzymał godność dhc od Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Prof. Andrzej T. Słomiński, światowej sławy specjalista w dziedzinie dermatologii, patomorfologii i endokrynologii, został dhc Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prof. Michael C. Mackey, jeden z najwybitniejszych na świecie specjalistów z zakresu biologii matematycznej, otrzymał dhc Uniwersytetu Śląskiego. Prof. M. Stanley Whittingham, światowej sławy chemik, współtwórca technologii baterii litowo-jonowych i laureat Nagrody Nobla z 2019 roku, odebrał dhc Politechniki Warszawskiej. Prof. Józef Orczyk, prekursor badań nad metodyką pracy umysłowej, został dhc Szkoły Głównej Handlowej. Prof. Tomasz M. Gruszecki, specjalista z zakresu zootechniki i ochrony bioróżnorodności zwierząt, otrzymał tytuł dhc Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
WARSZAWA Centrum Badań Zbrodni Międzynarodowych powstało na Uniwersytecie Warszawskim. Nowa jednostka, którą kieruje dr Andriy Kosyło, zajmie się badaniami naukowymi z zakresu zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni ludobójstwa i zbrodni agresji. Centrum zapowiada włączenie się do dyskusji, zwłaszcza na łamach czasopism anglojęzycznych, dotyczącej rosyjskich zbrodni (w świetle prawa międzynarodowego) popełnionych na Ukrainie. Podjęta zostanie również tematyka odpowiedzialności za agresję na Ukrainę, i to nie tylko w odniesieniu do przedstawicieli rosyjskich władz, ale też samego państwa. Realizowane będą też m.in. badania kosztów społecznych wojny oraz pomocy ofiarom zbrodni wojennych. Udział w pracach zadeklarował m.in. Yevgen Zakharov, jeden z najbardziej znanych obrońców praw człowieka na Ukrainie.
Fot. UŁ
ŁÓDŹ Rektorzy sześciu uczelni podpisali deklarację zacieśniania współpracy w ramach Łódzkiego Partnerstwa Akademickiego. Ma ona dotyczyć zarówno działalności naukowej i artystycznej, kształcenia, jak również kształtowania relacji z otoczeniem społeczno-gospodarczym. W dokumencie podkreślono odrębność i unikatowość każdej z uczelni, z jej historią i potencjałem. Deklarację sygnowali: dr hab. Elżbieta Aleksandrowicz (Akademia Muzyczna), dr Przemysław Wachowski (Akademia Sztuk Pięknych), dr hab. Milenia Fiedler (PWSFTviT), prof. Krzysztof Jóźwik (Politechnika Łódzka), prof. Elżbieta Żądzińska (Uniwersytet Łódzki), prof. Radzisław Kordek (Uniwersytet Medyczny w Łodzi). Na uczelniach, którymi kierują, studiuje 46 tys. osób, w tym 3,5 tys. obcokrajowców i 1,5 tys. doktorantów, a zatrudnionych jest 10,5 tys. pracowników. Kształcenie odbywa się w sumie na 266 kierunkach, a badania są prowadzone w 42 dyscyplinach.
Fot. PTM
WARSZAWA Prof. Jacek Miękisz z Zakładu Biomatematyki i Teorii Gier Uniwersytetu Warszawskiego został wybrany na prezesa Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Będzie to jego druga kadencja na tym stanowisku. Zapowiedział zintensyfikowanie kontaktów ze „światem zewnętrznym”, a więc popularyzację i ukazywanie roli matematyki w życiu i innowacyjnej gospodarce opartej na wiedzy, a także wskazywanie roli matematyki w kształceniu na wszystkich poziomach edukacji. Zamierza również wzmocnić udział polskiego środowiska we władzach międzynarodowych organizacji i towarzystw matematycznych. PTM zostało założone w 1919 r. w Krakowie jako Towarzystwo Matematyczne w Krakowie. Rok później przekształcono je w organizację ogólnopolską działającą pod obowiązującym do dziś szyldem.
WROCŁAW Politechnika Wrocławska, jako jedyna polska uczelnia, znalazła się w gronie założycieli stowarzyszenia bloxberg. To pierwsza tego typu międzynarodowa organizacja skupiająca jednostki naukowe zajmujące się badaniami nad technologiami blockchain. Stowarzyszenie zostało powołane na Cyprze z inicjatywy 11 instytucji badawczych. Członkowie stowarzyszenia mają dostarczać uniwersytetom bezpieczną i stabilną technologię blockchain, która może stać się uzupełnieniem utrzymywanych centralnie systemów na uczelniach. Już uruchomiono publiczny łańcuch bloków, na którym realizowane są prototypowe usługi, np. służące do potwierdzania ukończenia studiów. Blockchain to technologia służąca do przechowywania oraz przesyłania informacji o zawartych transakcjach. Informacje te zostają ułożone w postaci następujących po sobie bloków danych. Jeden blok zawiera informacje o określonej liczbie transakcji, a następnie, po jego nasyceniu, tworzą się kolejne, tworząc łańcuch bloków.
Fot. WAT
WARSZAWA Wojskowe Centrum Badawczo-Dydaktyczne Logistyki otwarto w Wojskowej Akademii Technicznej im. Jarosława Dąbrowskiego. Będą w nim prowadzone prace naukowe oraz szkolenia z zakresu organizacji i kierowania procesami logistycznymi w Siłach Zbrojnych RP, a także w przedsiębiorstwach cywilnych. W 2-kondygnacyjnym obiekcie znajdują się pomieszczenia laboratoryjne i biurowe oraz sale wykładowe. Główną część zajmuje hala, w której odwzorowano magazyn wysokiego składowania wraz z niezbędną infrastrukturą i wyposażeniem. Są tam również pracownie technologii magazynowania i produkcji, technologii RFID, transportowo-spedycyjne, towaroznawstwa i badań opakowań, logistyki ekonomicznej oraz normalizacji, a także dwie do badań operacyjnych. Oprócz tego dwa laboratoria logistyki wojskowej z dostępem do sieci teleinformatycznej MON i wojskowych systemów informatycznych.
GDAŃSK Ponad 500 haseł dotyczących Kaszub, m.in. symboli, mitów, pamięci, przekonań czy stereotypów, znajduje się w Kaszubopedii (www.kaszubopedia.pl) – internetowej encyklopedii, w powstaniu której wzięli udział także naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego. To kompendium wiedzy uwzględniające specyfikę procesów etnicznych, kulturowych i społecznych na (zmiennym) terenie zamieszkiwanym przez społeczność kaszubską. Internetowa encyklopedia jest pokłosiem grantu NPRH, jaki w latach 2015–2020 był realizowany przez Instytut Kaszubski, stowarzyszenie ludzi nauki działające w Gdańsku. Stworzyli oni 700-stronicowy Słownik kaszubskich symboli, pamięci i tradycji kultury. Jego rozwinięciem jest Kaszubopedia, która zawiera hasła dotyczące hymnów kaszubskich, tamtejszych gwar, pisarzy, frazeologii, herbów, uczonych, muzyki. Sukcesywnie będą dodawane kolejne.
Fot. Tomasz Paczos
WARSZAWA Mikołaj Kopernik będzie jednym z patronów roku 2023 – postanowił Senat RP. To nawiązanie do 550 rocznicy urodzin wielkiego astronoma. Za przyjęciem uchwały głosowało wszystkich 90 senatorów obecnych podczas posiedzenia. W obradach uczestniczył prof. Andrzej Sokala, rektor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, który odebrał dokument wspólnie z prezydentem Torunia Michałem Zaleskim. Upamiętnienie autora sześciotomowego dzieła De revolutionibus orbium coelestium ma na celu „uświadomienie światowych zasług Polski i Polaków dla nauki oraz wzmocnienie współczesnych dążeń świata nauki i edukacji do podmiotowej obecności nauki w polskim życiu społecznym, gospodarczym i politycznym”. Przypomnijmy, że w przyszłym roku w Toruniu, Krakowie i Olsztynie odbędzie się Światowy Kongres Kopernikański organizowany przez UMK, UJ, UWM i PAN. Podobne wydarzenie zapowiedziała też nowo utworzona Akademia Kopernikańska.
BRUKSELA Komisja Europejska mianowała pięcioro wybitnych uczonych na nowych członków Rady Naukowej Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC). Wśród nich znalazł się prof. Leszek Kaczmarek, kierownik Pracowni Neurobiologii Molekularnej i Komórkowej Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN i szef Centrum Doskonałości w zakresie neuroplastyczności i chorób mózgu BRAINCITY, finansowanego z programu Międzynarodowe Agendy Badawcze Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Nie jest to pierwszy Polak w tym gremium. Aktualnie członkiem Rady jest prof. Andrzej Jajszczyk, którego kadencja kończy się 31 grudnia 2022 r., a wcześniej zasiadali w niej prof. Tomasz Dietl i prof. Michał Kleiber. Rada Naukowa ERC określa specyfikę grantów i poziom ich finansowania, opracowuje roczny program prac, ustala procedurę oceny wniosków, powołuje ekspertów oceniających wnioski, a także monitoruje wdrożenie programu.
Fot. UPRP
WARSZAWA Nasz redakcyjny kolega Mariusz Karwowski (na zdjęciu z Edytą Demby-Siwek, prezes Urzędu Patentowego RP) otrzymał wyróżnienie w X konkursie UPRP na informację medialną o tematyce ochrony własności intelektualnej, w tym przemysłowej. Doceniono jego 3 artykuły opublikowane na łamach FA: Między wynalazkiem a patentem (FA 10/2021), w którym przybliżył pracę i problemy, z jakimi mierzą się uczelniani rzecznicy patentowi; Genisteiną w toksyczne białka (FA 11/2021), w którym pisał o badaniach uczonych z Uniwersytetu Gdańskiego nad nowatorską terapią chorób neurodegeneracyjnych; Zmierzą dokładnie i w szerokim zakresie (FA 2/2022) poświęcony rezonatorom z Politechniki Warszawskiej. Konkurs ma na celu upowszechnianie wiedzy oraz podnoszenie świadomości społecznej o ochronie własności przemysłowej, a także znaczenia tej problematyki dla rozwoju innowacyjności i kreatywności, zwłaszcza w działalności gospodarczej w Polsce.
Współpraca: Andrzej Charytoniuk, Ewa Jankiewicz, Elżbieta Michalak-Witkowska, Robert Szwed, Paweł Śpiechowicz, Dominika Wojtysiak-Łańska
Wykorzystano serwisy prasowe szkół wyższych, placówek badawczych i instytucji otoczenia nauki.
Więcej aktualności na naszej stronie internetowejwww.forumakademickie.pl
