Dr hab. Sebastian Glatt
W 2024 roku Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, uznawanej za najbardziej prestiżowe wyróżnienie naukowe w Polsce, zdobyło czterech badaczy: dr hab. Sebastian Glatt z Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. Janusz Lewiński z Politechniki Warszawskiej, prof. Krzysztof Sacha z UJ i prof. Marcin Wodziński z Uniwersytetu Wrocławskiego. Nagrody zostały przyznane przez Fundację po raz 33.
Nagroda FNP jest przyznawana za szczególne osiągnięcia i odkrycia naukowe, które przesuwają granice poznania i otwierają nowe perspektywy poznawcze, wnoszą wybitny wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju oraz zapewniają Polsce znaczące miejsce w podejmowaniu najbardziej ambitnych wyzwań współczesnego świata. Wysokość nagrody od tego roku wzrosła i wynosi 250 tys. zł.
Dr hab. Sebastian Glatt z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymał Nagrodę FNP w obszarze nauk o życiu i o Ziemi za ustalenie struktury i funkcji kompleksu Elongator wpływającego na poprawność biosyntezy białka.
Prof. Janusz Lewiński
Prof. dr. hab. inż. Janusza Lewińskiego z Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej i Instytutu Chemii Fizycznej PAN wyróżniono w obszarze nauk chemicznych i o materiałach za opracowanie mechanochemicznych metod syntezy perowskitów poprawiających ich właściwości fotowoltaiczne.
Prof. dr hab. Krzysztof Sacha z Instytutu Fizyki Teoretycznej UJ został nagrodzony w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich za sformułowanie teorii kryształów czasowych.
Prof. dr hab. Marcin Wodziński z Katedry Judaistyki Uniwersytetu Wrocławskiego otrzymał Nagrodę FNP w obszarze nauk humanistycznych i społecznych za nowatorskie studia nad chasydyzmem, wyjaśniające rolę kultury, polityki i geografii w kształtowaniu tożsamości religijnych i relacji międzyetnicznych.
Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej jest przyznawana wybitnym naukowcom przez Radę Fundacji w drodze konkursu. Laureaci są wybierani z grona kandydatów zgłaszanych przez przedstawiciel i środowiska naukowego, zaproszonych imiennie przez Radę i Zarząd FNP. Rada FNP pełni rolę Kapituły konkursu i dokonuje wyboru laureatów na podstawie opinii niezależnych ekspertów i recenzentów (głównie z zagranicy) oceniających dorobek kandydatów. Nagroda jest przyznawana w czterech obszarach: nauk o życiu i o Ziemi, nauk chemicznych i o materiałach, nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich oraz nauk humanistycznych i społecznych.
Prof. Krzysztof Sacha
Nagrody FNP są przyznawane od 1992 r. Grono laureatów, łącznie z tegorocznymi, liczy już 121 osób, w tym 9 kobiet. Nagrody przyznano 33 razy, co powinno dać łącznie 132 laureatów. Wynika z tego, że jedenastokrotnie nie przyznano jej we wszystkich kategoriach: pięciokrotnie w dziedzinie nauk technicznych, dwukrotnie w dziedzinie nauk ścisłych oraz jednokrotnie w dziedzinie nauk humanistycznych i w obszarach nauk chemicznych i o materiałach, nauk o życiu i o Ziemi, nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich. Klasyfikacje nauk stosowane przez FNP ulegały modyfikacjom trzykrotnie. W latach 1992-2005 przyznawano je w dziedzinach. Od 1992 do 1997 w dziedzinach nauk humanistycznych, medycznych i biologicznych, ścisłych oraz technicznych. Od 1998 do 2005 w dziedzinach nauk humanistycznych i społecznych, przyrodniczych i medycznych, ścisłych oraz technicznych. Od 2006 do 2010 były przyznawane w obszarach nauk humanistycznych i społecznych, przyrodniczych i medycznych, ścisłych oraz technicznych. Od 2011 roku są przyznawane w obszarach nauk humanistycznych i społecznych, o życiu i o Ziemi, matematyczno-fizycznych i inżynierskich oraz chemicznych i o materiałach. O ile początkowo jako pierwszych Fundacja wymieniała przedstawicieli nauk humanistycznych, a potem humanistycznych i społecznych, to od roku 2012 na początku listy podaje się laureatów Nagrody w obszarze nauk o życiu i o Ziemi, a humaniści spadli na koniec listy.
Wśród laureatów są tak wybitni badacze jak: Timothy Snyder, Karol Myśliwiec, Jerzy Szacki, Jan Strelau, Andrzej K. Tarkowski, Andrzej Szczeklik, Stanisław Konturek, Leszek Kaczmarek, Zofia Kielan-Jaworowska, Stefan Swieżawski, Bohdan Paczyński, Tomasz Dietl, Ryszard Horodecki, Andrzej Udalski, Maciej Lewenstein, Krzysztof Matyjaszewski, Leon Gradoń, Marek Samoć, Marcin Drąg, Elżbieta Frąckowiak.
Prof. Marcin Wodziński
W obecnej kadencji w skład Rady wchodzą: prof. dr hab. Grażyna Jurkowlaniec (Uniwersytet Warszawski) – przewodnicząca, prof. dr hab. Jacek Jemielity (Uniwersytet Warszawski) – wiceprzewodniczący, prof. dr hab. Piotr Garstecki (Instytut Chemii Fizycznej PAN w Warszawie), prof. dr hab. n. med. Jacek Jassem (Gdański Uniwersytet Medyczny), prof. dr hab. Tomasz Łuczak (Uniwersytet im. A. Mickiewicza), prof. dr hab. Paweł Ostaszewski (Uniwersytet SWPS), prof. dr hab. Zofia Szweykowska-Kulińska (Uniwersytet im. A. Mickiewicza).
Uroczystość wręczenia nagród odbędzie się 4 grudnia i będzie transmitowana on line.
DWŁ
Fotografie: Magdalena Wiśniewska-Krasińska
