Mariusz Karwowski
Trudno byłoby znaleźć lepsze miejsce na organizację tego wydarzenia. Lublin ze swoją największą (również po całej prawej stronie Wisły) uczelnią publiczną to lokalizacja idealnie wpisująca się w hasło przewodnie kongresu: „Innowacja jest kobietą”.
Postać patronki przychodzi oczywiście na myśl jako pierwsza. Warto zaznaczyć, że UMCS to jedyny spośród 21 klasycznych uniwersytetów w Polsce, któremu patronuje kobieta. I choć w momencie tworzenia nowej placówki naukowej, przed osiemdziesięciu laty, gdy powstawał uniwersytet, rozważano w tej roli także Mikołaja Kopernika, to nie on, a właśnie Maria Curie-Skłodowska stała się jego wizytówką i od początku nierozerwalnie związana jest z lubelską uczelnią. Przy wyborze przeważyły wartości, które uosabiała, będąc „symbolem humanistycznej wolnej duszy”. Duch wybitnej naukowczyni i dwukrotnej laureatki Nagrody Nobla wciąż tu się unosi.
Lecz nie trzeba sięgać aż tak daleko do historii, by ujrzeć kobiecą twarz uniwersytetu. Współcześnie dostrzec to można jeszcze wyraźniej. Panie dominują w każdej grupie uczelnianej wspólnoty. Wśród pracowników jest ich ponad 60%, w tym najwięcej w administracji (79%), bibliotekach (77%), w obsłudze (65%) oraz w gronie dydaktyków (61%). Spośród 18 tys. kształcących się na UMCS, aż 2/3 to studentki. Kobiety przeważają również w szkołach doktorskich i na studiach doktoranckich (58%).
Wobec powyższych faktów, doprawdy trudno wyobrazić sobie, by Międzynarodowy Kongres Marii Curie-Skłodowskiej „Innowacja jest kobietą. Nauka – Biznes – Edukacja” odbył się w innym miejscu. – Nie tylko z racji patronki UMCS ma kobiecą twarz. Maria Curie-Skłodowska stanowi wzorzec do naśladowania dla młodych ludzi, ale także wytycza szlak, którym mam nadzieję będą szły kolejne pokolenia. Czujemy się zobowiązani do promowania kobiet w nauce, ich dokonań i podkreślania niezaprzeczalnej roli, jaką odgrywają w świecie – przyznaje prof. Radosław Dobrowolski, rektor UMCS.
– Kobiety stanowią o sile naszego uniwersytetu. To one każdego dnia zgłębiają tajniki wiedzy, by później z powodzeniem publikować wyniki swoich badań. Mają swój znaczący udział także w kategorii najbardziej rozpoznawalnych postaci UMCS. Nasza patronka jest inspiracją do tego, by żyć pełnią życia, a można je wypełnić także w nauce – dodaje prof. Dorota Kołodyńska, prorektorka ds. studentów i jakości kształcenia, a także, jakby na potwierdzenie swoich słów, jedna z siedmiu badaczek z UMCS w gronie najczęściej cytowanych naukowców na świecie w 2023 roku.
Oprócz niej to także: dr Małgorzata Olszowy-Tomczyk, dr hab. Aleksandra Szcześ, prof. Katarzyna Tyszczuk-Rotko, dr hab. Dorota Wianowska, prof. Małgorzata Wiśniewska i dr hab. Iwona Wojda. Jeśli mowa o badaczkach znanych szerokiej publiczności, to warto też wspomnieć o prof. Iwonie Hofman, prof. Anecie Ptaszyńskiej czy prof. Agnieszce Szuster-Ciesielskiej.
Rozpoznawalnych twarzy nie zabraknie również na kongresie, który otworzy ministra edukacji Barbara Nowacka. Organizatorzy podkreślają, że nikt nie odmówił zaproszenia. W gronie kobiet sukcesu i wielu innych znamienitych osobistości spotkać będzie można m.in. samą… Marię Curie-Skłodowską. Wprawdzie w postaci immersyjnego awatara, ale przecież w trzeciej dekadzie XXI wieku nie powinno to nikogo zaskakiwać. – Kongres to swego rodzaju hołd dla naszej patronki. Nikt lepiej nie nadaje się na uosobienie kobiecej innowacyjności i dlatego ten motyw wybraliśmy za myśl przewodnią – tłumaczy prof. Jan Pomorski, przewodniczący Komitetu ds. Obchodów 80-lecia UMCS.
To właśnie w październiku przypada apogeum jubileuszowych uroczystości. A kongres jest jednym z głównych punktów programu. Wydarzenie podzielono na trzy ścieżki tematyczne. Jeśli gdzieś szukać inspiracji płynących z hasła „Innowacja jest kobietą”, to z pewnością w nauce. W tym obszarze na plan pierwszy wybija się panel z udziałem rektorek. Zaproszono do niego m.in. prof. Bogumiłę Kaniewską z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, która od tego roku szefuje Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich. Jest drugą kobietą stojącą na czele tego gremium, po prof. Katarzynie Chałasińskiej-Macukow (rektorka Uniwersytetu Warszawskiego w latach 2005–2012), która zresztą także jest w gronie uczestniczek, obok prof. Beaty Wojciechowskiej (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach) i prof. Stefanie Reese (Universität Siegen).
To uczone i badaczki, nauczycielki akademickie, wreszcie pracowniczki uniwersytetu i członkinie jego społeczności, którym powierzono godność rektora uczelni wyższej. Są zatem osobami, które osiągnęły szczególny stopień odpowiedzialności. Z tej złożonej perspektywy wydaje mi się zasadne, aby omówić z nimi trzy kwestie: władzy, uniwersytetu oraz Europy i europejskości. Poruszę także wątek bezpośrednio związany z panelem i Kongresem, czyli „kobiecej twarzy” uniwersytetu, nauki oraz innowacji z nawiązaniem do życia i dzieła Marii Curie – zapowiada prowadząca dyskusję dr hab. Ewa Solska z Katedry Humanistyki Cyfrowej i Metodologii Historii UMCS).
Wcześniej przewidziano prezentację konsorcjum uniwersytetów europejskich ATHENA. Sojusz tworzą uczelnie z dziewięciu krajów: Politécnico do Porto (Portugalia), Hellenic Mediterranean University (Grecja), Universität Siegen (Niemcy), Univerza v Mariboru (Słowenia), Università del Salento (Włochy), Université d’Orléans (Francja), Vilniaus Gedimino Technikos Universitetas (Litwa), Universidade de Vigo (Hiszpania) oraz Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Ich rektorzy porozmawiają o partnerstwie strategicznym we współpracy międzynarodowej uniwersytetów.
Na zakończenie odbędzie się sesja posterowa przygotowana przez doktorantki ze szkół doktorskich UMCS.
Równie atrakcyjnie zapowiada się ścieżka biznesowa. O kobietach nią podążających Magda Mołek porozmawia z dr Ireną Eris (założycielka i współwłaścicielka firmy Dr Irena Eris S.A.), dr Sylwią Mokrysz (prokurent w Mokate S.A.) i Sylwią Dołęgowską (wiceprezeska zarządu w Grupie Żagiel).
Niedługo później rozpocznie się dyskusja moderowana przez dr Biankę Siwińską (prezeska Fundacji Edukacyjnej Perspektywy), w której o kobiecych innowacjach technologicznych mówić będą: prof. Małgorzata Witko (dyrektorka Instytutu Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN w latach 2002–2022), Paulina Brandstätter (zarządzająca funduszami TFI Skarbiec), Ksenia Nowicka (managerka ds. polityki publicznej w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, Meta), dr Patrycja Olchowska (ekspertka obszaru innowacji, trenerka ICAN Institute).
Drugi dzień będzie z kolei poświęcony edukacji. W panelu „Jak edukować młodych do bycia Europejką/Europejczykiem?”, prowadzonym przez prof. Jana Pomorskiego, wezmą udział dr Joanna Mucha (sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej), Basil Kerski (dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności), prof. Sylwia Mrozowska (dyrektorka Centrum Zrównoważonego Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego).
W kolejnej dyskusji Barbara Nowacka (ministra edukacji), Robert Firmhofer (dyrektor naczelny Centrum Nauki Kopernik), prof. Marlena Plebańska (prezeska Fundacji STEAM Polska) i Katarzyna Olejnik (dyrektorka Międzynarodowej Szkoły Podstawowej Paderewski w Lublinie), poszukają odpowiedzi na pytanie: Co szkoła i uniwersytet mają do zaoferowania generacji Alfa?
– Niedługo do uniwersytetów wkroczy pokolenie Meta, które w świecie metawersum żyje niemal każdego dnia. Dlatego musimy myśleć o tym, jak je angażować, w jaki sposób rozmawiać z tą młodzieżą i jak ją edukować. Głos kobiet w edukacji jest niezwykle ważny – przekonuje moderatorka dyskusji prof. Dorota Kołodyńska.
Z kolei o edukacji poprzez kulturę wraz z dr hab. Katarzyną Mieczkowską (dyrektorką Muzeum Narodowego w Lublinie) i Izabelą Pastuszko (dyrektorką Akademickiego Centrum Kultury i Mediów UMCS Chatka Żaka) porozmawiają: Hanna Wróblewska (ministra kultury i dziedzictwa narodowego), Dariusz Wieczorek (minister nauki) i Beata Stepaniuk-Kuśmierzak (zastępczyni prezydenta miasta Lublin ds. kultury, sportu i partycypacji).
Na zakończenie przewidziano podpisanie listu intencyjnego dotyczącego powstania „Eksploratorium Marii Curie”. Ma to być lubelski odpowiednik Centrum Nauki Kopernik, miejsce, w którym festiwal nauki będzie trwał cały rok. Założenia tego pomysłu przedstawią: Jarosław Stawiarski (marszałek województwa lubelskiego), dr Krzysztof Żuk (prezydent miasta Lublin), prof. Radosław Dobrowolski (rektor UMCS) i dr Mariusz Sagan (dyrektor Wydziału Strategii i Obsługi Inwestorów Urzędu Miasta Lublin).
W czasie wydarzenia wręczone zostaną także statuetki Marii Curie-Skłodowskiej, natomiast Poczta Polska zaprezentuje specjalny znaczek z okazji 80-lecia UMCS, który wejdzie do odbiegu. – Zależy nam na tym, aby brand UMCS i jego patronki był rozpoznawalny na całym świecie, ale też by pokazać Lublin jako miejsce, gdzie kobiety mogą się fantastycznie rozwijać – podsumowuje prof. Pomorski.
Zwieńczeniem obu kongresowych dni będą atrakcje kulturalne: o historii Marii Curie-Skłodowskiej opowie spektakl Pierwiastki życia, zaś aranżacje utworów m.in. Ludwika von Beethovena i Edwarda Elgara wykona Orkiestra Kameralna Polskiego Radia „Amadeus” pod batutą Agnieszki Duczmal.
Międzynarodowy Kongres Marii Curie-Skłodowskiej Innowacja jest kobietą. Nauka – Biznes – Edukacja odbędzie się w dniach 21–22 października w Lubelskim Centrum Konferencyjnym. „Forum Akademickie” sprawuje patronat medialny nad wydarzeniem.
Mariusz Karwowski