Politechnika Lubelska nowym liderem

Po trzech latach dominacji Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego na pozycję lidera wynalazczości wysforowała się Politechnika Lubelska. Z zestawienia za rok 2021 przygotowanego przez Urząd Patentowy RP wynika, że choć to firmy wysyłają większość zgłoszeń patentowych, to pod względem liczby otrzymanych praw wyłącznych przodują uczelnie, głównie techniczne (w pierwszej dziesiątce do tej kategorii nie należy tylko trzeci w rankingu Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ze 118 patentami). Znamienne, że aby stanąć na podium za 2020 rok, wystarczył wynik dwucyfrowy. Tym razem poprzeczka była zawieszona znacznie wyżej – najlepsza uczelnia z liczbą patentów mniejszą niż 100 (Politechnika Poznańska – 97) zajęła dopiero 7 miejsce.

Spośród 136 decyzji o udzieleniu patentu wydanych nowemu liderowi ponad 1/3 dotyczyła wynalazków opracowanych na Wydziale Mechanicznym (50). Niewiele mniej patentowali pracownicy Wydziału Elektrotechniki i Informatyki (39) oraz Wydziału Inżynierii Środowiska (31). Jednym z autorskich rozwiązań jest sposób wytwarzania mieszanki mineralno-asfaltowej z zastosowaniem związku organicznego. Pozwala on na zastąpienie części kruszywa i asfaltu granulatem asfaltowym, który jest materiałem pochodzącym z recyklingu zdegradowanych nawierzchni drogowych. Dzięki temu zwiększyła się odporność mieszanki na działanie wody i mrozu, a przy okazji ograniczono ilość wprowadzanych do niej związków chemicznych w porównaniu do dotychczas znanych sposobów modyfikacji z zastosowaniem chitozanu. Oprócz tego inżynierowie z PL opatentowali m.in. urządzenie do walcowania prętów stalowych; biodegradowalną kompozycję polimerową; urządzenie i sposób do określania niejednorodności umocnienia warstwy wierzchniej, zwłaszcza elementów maszyn; wykorzystanie popiołów jako materiałów funkcjonalizowanych stosowanych w inżynierii środowiska, budownictwie i rolnictwie; a także układ, sposób oraz produkt komputerowy do rezonansowej kompensacji pulsacji prądu, głównie elektrochemicznych magazynów energii.

Politechnika Lubelska wyprzedziła Politechnikę Łódzką (121), która jako jedyna obroniła miejsce na podium z poprzedniego rankingu. W czołówce są także politechniki: Śląska (116), Warszawska (106) i Wrocławska (102). Dopiero 8 miejsce, mimo większej liczby patentów niż w 2020, zajął dominujący w ostatnim czasie Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie (96). Pierwszą dziesiątkę zamykają Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie (95) i Politechnika Rzeszowska (69). Na 12 miejscu sklasyfikowano pierwszy w wykazie klasyczny uniwersytet – Śląski (42), a tuż za nim uplasował się Uniwersytet Medyczny w Lublinie (39). Najwyżej spoza uczelni – na 14 miejscu – znalazł się Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy (39).

W sumie w zestawieniu ujęto 17 uczelni technicznych, 9 uniwersytetów klasycznych, 5 przyrodniczych/rolniczych i 5 medycznych. W gronie blisko 50 sklasyfikowanych podmiotów znalazły się także 4 instytuty Sieci Badawczej Łukasiewicz, 3 państwowe instytuty badawcze i 3 instytuty Polskiej Akademii Nauk. Z 3244 patentów i 544 praw ochronnych przyznanych polskim wynalazcom podmioty naukowe zgarnęły ponad połowę (2091). Z tej puli najwięcej było patentów uczelnianych (43,45%), a następnie autorstwa pracowników instytutów badawczych (6,63%) i jednostek PAN (2,48%). Wszystkie kategorie, łącznie z firmami i osobami fizycznymi, otrzymały znacznie więcej patentów niż rok wcześniej: szkoły wyższe o blisko 700, instytuty badawcze o prawie 80, jednostki PAN o 27. Najwięcej decyzji dotyczyło nowatorskich rozwiązań w zakresie chemii wysokogatunkowych związków organicznych (323), pomiarów (204), technologii medycznych (199), maszyn specjalistycznych (175) i narzędzi mechanicznych (169).

W 2021 r. do UPRP wpłynęło 35 028 zgłoszeń (nieco mniej niż rok wcześniej, kiedy było ich 35,6 tys.), z czego 20 962 w trybie krajowym. Przyjęto także 631 wniosków na ochronę wynalazków, znaków towarowych i wzorów przemysłowych za granicą. Urząd Patentowy zakończył łącznie 37 084 postępowań prowadzonych w ramach procedury zgłoszeniowej, w tym udzielił w trybie krajowym 19 748 praw wyłącznych na przedmioty własności przemysłowej. Podmioty krajowe zgłosiły do ochrony w trybie krajowym i międzynarodowym 4267 wynalazków i wzorów użytkowych (mniej o ponad 700 niż w 2020 r.). W stosunku do poprzedniego zestawienia spadła także liczba zgłoszonych wynalazków (z 4098 do 3488). Dominowały aplikacje w dziedzinie maszyn specjalistycznych, inżynierii lądowej, pomiarów, chemii materiałów podstawowych i technologii medycznych. Wśród podmiotów zgłaszających nadal dominuje sektor gospodarki (choć cały czas z utrzymującą się tendencją spadkową: tym razem z 45,54% do 43,4%), w którym o innowacje dbają głównie małe i średnie przedsiębiorstwa zatrudniające do 250 osób (75,7% zgłoszeń). To przede wszystkim spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą i spółki akcyjne. Podmioty naukowe były autorami 1550 wniosków. Gros z nich (1232) pochodziło ze szkół wyższych. Ponadto 252 aplikacje wysłały instytuty badawcze, a 66 instytuty PAN.

Na miano najbardziej innowacyjnych województw zasłużyły w ubiegłym roku: mazowieckie (562 patenty), śląskie (413), małopolskie (364) i dolnośląskie (332). Na koniec grudnia w Polsce pozostawało w mocy 374 337 praw wyłącznych na przedmioty własności przemysłowej, w tym m.in. 18 727 patentów na wynalazki, 3889 praw ochronnych na wzory użytkowe i 93,4 tys. patentów europejskich.