Andrzej Pilc
W przedstawionym w FA 12/2022 wykazie 2% najwyżej cytowanych naukowców na świecie znalazło się 1056 badaczy z naszego kraju. Jest ich w sumie 81 500, zatem lista obejmuje ok. 1,3% z nich. W instytutach naukowych PAN (biorę pod uwagę 69 instytutów PAN oraz Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej) zatrudnionych jest 186 polskich naukowców z tej listy, co znaczy, że średnia dla jednostek PAN, w których pracuje 4859 badaczy, wynosi 3,9% i przewyższa trzykrotnie tę dla całego kraju (Tabela 1).
Badaczy z listy 2%, zatrudnia 38 jednostek PAN, czyli 54% wszystkich placówek (Tabela 2). Najwięcej, bo 16 takich osób, pracuje w Instytucie Farmakologii PAN im. Jerzego Maja, 14 osób zatrudnia Instytut Chemii Fizycznej, 13 Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych, a 11 Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego. Ponieważ placówki naukowe zatrudniają różne liczby badaczy, przeto te z najwyższą liczbą zatrudnionych mają statystycznie wyższe szanse na to, by więcej ich pracowników znalazło się na liście 2%, dlatego dodatkowo przedstawiłem, jaki odsetek zatrudnionych znalazł się w zestawieniu (liczbę zatrudnionych wziąłem z danych bazy Pol-on/Radon). I tak Instytut Badań Systemowych, Instytut Farmakologii im. J. Maja, Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych, Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika oraz Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowe to jednostki, w których ponad 8% naukowców znajduje się na liście 2%. Dla porównania: instytuty Maxa Plancka, których jest w Niemczech 86, zatrudniają na stanowiskach badawczych 6912 osób, z których 618 znalazło się na liście 2%. To ok. 8,9% wszystkich zatrudnionych. W naszym kraju mamy zatem jednostki naukowe dorównujące średniej dla sieci IMP, która niewątpliwie jest jedną z najlepszych instytucji naukowych na świece.
Naukowcy PAN z listy 2% pracują w 36 dyscyplinach nauki (wg bazy Scopus, która używa klasyfikacji ASJC – All Science Journal Classification, moim zdaniem lepszej od używanej w naszej parametryzacji). Przoduje tutaj fizyka stosowana z 28 przedstawicielami instytutów PAN na liście, kolejne miejsca zajmują polimery oraz materiałoznawstwo (Tabela 3).
Oczywiste jest, że jednostka naukowa jest tak dobra, jak zatrudnieni w niej naukowcy. Dlatego ważne, by najlepsze placówki właściwie identyfikować i odpowiednio dofinansować. Wydaje się, że w przyszłej ewaluacji należy odchodzić od nieszczęsnego impact factora, na podstawie którego czasopisma dostają odpowiednie liczby punktów do celów ewaluacyjnych, a który jest jednym z gorszych mierników jakości prac naukowych, na korzyść bardziej projakościowych wskaźników. Może warto rozważyć wprowadzenie do oceny dyscyplin takich parametrów jak np. liczba osób z listy 2% pracujących w danej dyscyplinie. Można ewentualnie stworzyć własną listę takich badaczy. Inny parametr to liczba zdobytych uznanych nagród, liczba członków PAN czy PAU pracujących w danej dyscyplinie. Jednak dopóki nie przeznaczy się w kraju odpowiednich środków na finansowanie badań i rozwoju (w Niemczech ma to być w roku 2025 3,5% PKB), nie mamy szans na dogonienie światowej czołówki.
Andrzej Pilc, Instytut Farmakologii PAN im. Jerzego Maja i CM UJ, Wydział Nauk o Zdrowiu
Tabela 1. Lista badaczy zatrudnionych w PAN na liście 2% (za cały okres działalności naukowej) A – nazwisko i imię badacza, B – nazwa jednostki, C – dziedzina/dyscyplina nauki
Tabela 1 cd. Lista badaczy zatrudnionych w PAN na liście 2% (za cały okres działalności naukowej) A – nazwisko i imię badacza, B – nazwa jednostki, C – dziedzina/dyscyplina nauki
Tabela 1 cd. Lista badaczy zatrudnionych w PAN na liście 2% (za cały okres działalności naukowej) A – nazwisko i imię badacza, B – nazwa jednostki, C – dziedzina/dyscyplina nauki
Tabela 1 cd. Lista badaczy zatrudnionych w PAN na liście 2% (za cały okres działalności naukowej) A – nazwisko i imię badacza, B – nazwa jednostki, C – dziedzina/dyscyplina nauki
Tabela 2. Liczba badaczy pracujących w różnych dziedzinach/dyscyplinach/obszarach nauki A – nazwa dyscypliny (wg bazy Scopus – klasyfikacja ASJC). B – liczba badaczy.
Tabela 3. Liczba badaczy z różnych jednostek naukowych PAN na liście 2% A – nazwa jednostki. B – liczba badaczy zatrudnionych jednostce (dane z bazy bazy Pol-on/Radon). C – liczba badaczy na liście SU, D – % badaczy zatrudnionych w jednostce na liście SU
