Fot. PAN
WARSZAWA Na grudniowej sesji Zgromadzenia Ogólnego PAN wybrano nowych wiceprezesów. Zgłosił ich prof. Marek Konarzewski, który w październiku został nowym sternikiem PAN. Pierwszym wiceprezesem jest prof. Aleksander Welfe (Uniwersytet Łódzki, Szkoła Główna Handlowa), któremu została powierzona misja związana ze stworzeniem nowej ustawy o PAN i piecza nad Wydziałem V Nauk Medycznych. Za współpracę międzynarodową, otoczenie Akademii, a także wydziały: III Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi oraz II Nauk Biologicznych i Rolniczych odpowiada dr hab. Mirosława Ostrowska (Instytut Oceanologii PAN). O relacje z uczelniami i instytutami oraz Wydział IV Nauk Technicznych zadba prof. Natalia Sobczak (Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN). Kreowaniem i umacnianiem wizerunku, promocją PAN, wydawnictwami oraz współpracą z Komisją ds. etyki w nauce i Wydziałem I Nauk Humanistycznych zajmie się prof. Dariusz Jemielniak (Akademia Leona Koźmińskiego).
Fot. Kamil Pudełko
WARSZAWA Michał Klimczyk ze Szkoły Doktorskiej Nauk Inżynieryjno-Technicznych na Politechnice Rzeszowskiej został czternastym w historii przewodniczącym Krajowej Reprezentacji Doktorantów. Był jedynym kandydatem na to stanowisko. Od początku 2022 r. reprezentuje KRD w RGNiSW. Jest m.in. współautorem propozycji krótkoterminowych wyjazdów zagranicznych jako jednego z wymiarów mobilności akademickiej. Zamierza rekomendować zwiększenie wysokości stypendiów, postuluje finansowanie działalności samorządów doktoranckich oraz wprowadzenie przepisów umożliwiających pobieranie przez osoby kształcące się w szkołach doktorskich zapomóg w zakresie analogicznym do studentów. Wśród priorytetów wymienił m.in. opracowanie wskaźników jakości kształcenia w szkołach doktorskich w sposób odzwierciedlający potrzeby środowiska. W planach ma także rozwiązania zapobiegające nadinterpretacji zakazu zatrudniania doktorantów.
Fot. Grzegorz Jakubowski
WARSZAWA Dr hab. Renata Ciołek (Uniwersytet Warszawski), prof. Agnieszka Gniazdowska-Piekarska (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego), dr hab. inż. Agnieszka Jastrzębska (Politechnika Warszawska), prof. Elżbieta Mączyńska-Ziemacka (Szkoła Główna Handlowa) i prof. Celina M. Olszak (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach) weszły w skład prezydenckiej Rady ds. Szkolnictwa Wyższego, Nauki i Innowacji. Wraz z nimi do 18-osobowego gremium powołanego w listopadzie przez prezydenta Andrzeja Dudę dołączył prof. Dariusz Dudek (KUL). Postulat włączenia kobiet w prace rady zgłosił prof. Piotr Wachowiak (SGH) przy poparciu trzech pozostałych rektorów w niej zasiadających. Przewodniczącym rady jest prof. Artur Hugo Świergiel, zootechnik, neurofizjolog, badacz zachowań zwierząt, kierownik Pracowni Fizjologii Behawioru i Stresu na Wydziale Biologii Uniwersytetu Gdańskiego, dyrektor Instytutu Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego – PIB. Jednym z pierwszych zadań stojących przed radą będzie ocena funkcjonowania ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.
Fot. MRiRW
WARSZAWA/PUŁAWY Prof. Stanisław Winiarczyk z Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie został powołany na stanowisko dyrektora Państwowego Instytutu Weterynaryjnego – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach. Jest lekarzem weterynarii, specjalistą w zakresie chorób psów i kotów oraz epizootiologii. Kieruje Katedrą Epizootiologii i Kliniką Chorób Zakaźnych UP. W 2019 r. został wybrany na wiceprezydenta Europejskiej Federacji Lekarzy Weterynarii (FVE). Trzy lata temu otrzymał prestiżową Nagrodę Chirona dla najlepszego popularyzatora wiedzy weterynaryjnej. PIWet utworzono w 1945 roku jako jednostkę badawczo-rozwojową, nadzorowaną przez ministra rolnictwa. W 2003 r. placówka otrzymała status państwowego instytutu badawczego. Przedmiotem działalności jest prowadzenie i wdrażanie wyników badań naukowych i prac rozwojowych w zakresie ochrony zdrowia zwierząt, profilaktyki i diagnostyki chorób zakaźnych zwierząt, w tym zoonoz, higieny i toksykologii żywności zwierzęcego pochodzenia, higieny pasz i ochrony środowiska.
Fot. Atelier Tektura
WARSZAWA Prawie 14 tys. m2 powierzchni użytkowej będzie miała nowa siedziba Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie. Szacowany koszt inwestycji przekracza 157,2 mln zł. Projekt zakłada cztery kondygnacje nadziemne i jedną podziemną. Wejście główne znajdować się będzie od strony ul. Flisa. W części badawczej swoje miejsce znajdzie 20 zespołów, do których dyspozycji będą laboratoria, biura oraz 7 specjalistycznych pracowni aparaturowych. Strefa ogólnodostępna z salami konferencyjnymi (największa o pow. 563 m2 będzie mogła być dzielona na dwie mniejsze), salą wystawową oraz pomieszczeniami administracyjnymi i laboratoryjnymi zostanie zlokalizowana na parterze. Tam też powstanie kwadratowe patio 25×25 m, które na ostatniej kondygnacji będzie powiększone (33,5×33,5 m) i utworzy taras z okrągłym basenem o średnicy 10 m. W podziemiu zostaną zlokalizowane pracownie modeli zwierzęcych.
WARSZAWA Akademia Ekonomiczno-Humanistyczna w Warszawie jako pierwsza uczelnia niepubliczna w Polsce uzyskała uprawnienia do prowadzenia kształcenia na kierunku farmacja. Dotąd studia te były jedynie w ofercie publicznych uczelni medycznych. Program kształcenia, opracowany we współpracy z najwyższej klasy specjalistami, obejmuje 11 semestrów, w trakcie których studenci będą uczestniczyć w klasycznych zajęciach, jak: botanika farmaceutyczna, chemia organiczna, bromatologia, farmakokinetyka, biologia molekularna, technologia postaci leku, toksykologia, farmacja kliniczna, prawo farmaceutyczne. Ponadto zostaną wyposażeni w ważną w pracy farmaceuty wiedzę z zakresu medycyny opartej na faktach i kategoryzacji leków, farmakoterapii i informacji o lekach, opieki farmaceutycznej czy też o medycznych wyrobach ortopedycznych i diagnostycznych do samostosowania. Studia będą realizowane na dwóch ścieżkach: polsko– i anglojęzycznej. Część zajęć laboratoryjnych odbywać się będzie we współpracy z Wojskową Akademią Techniczną.
Fot. PAU
KRAKÓW Ks. prof. Michał Heller, filozof, uczony o światowej sławie, niestrudzony animator badań naukowych oraz wybitny popularyzator nauki, został laureatem Nagrody im. Erazma i Anny Jerzmanowskich. Otrzymał 100 tys. zł. Rada Polskiej Akademii Umiejętności doceniła jego badania nad filozofią nauki, w tym szczególnie matematycznością świata. Jest m.in. twórcą modelu kosmologicznego wykorzystującego geometrię nieprzemienną do opisu zjawisk nielokalnych, które prawdopodobnie występowały w początkowych fazach ewolucji Wszechświata. W 2008 r. utworzył Copernicus Center UJ – miejsce spotkań oraz dialogu przyrodników i humanistów. Powstało jako jednostka wspólna Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II. Od ponad 4 lat jest jednostką pozawydziałową UJ. Na utworzenie CC prof. Heller przeznaczył całą otrzymaną w 2008 r. prestiżową Nagrodę Templetona (1,6 mln dolarów).
Fot. Arch. prywatne
WARSZAWA Martyna Osada (na fot. z lewej) z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego otrzymała Złoty Medal Chemii 2022. Tematem jej pracy dyplomowej były dokładne obliczenia ab initio dla monowodorków metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych. Srebrny medal trafił do jej wydziałowej koleżanki Zofii Dziekan (na fot. z prawej), a brązowy do Pawła Grzybka z Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej. Konkurs organizowany jest przez Instytut Chemii Fizycznej PAN. W tym roku zgłoszono 43 prace licencjackie lub inżynierskie o znaczeniu poznawczym bądź aplikacyjnym, obejmujące tematyką chemię lub jej pogranicza z biologią i fizyką. Wszyscy finaliści zyskali możliwość odbycia stażu naukowego w Instytucie Chemii Fizycznej PAN oraz bezpłatnego realizowania badań w jego laboratoriach.
Fot. T. Tołłoczko
WARSZAWA Rektorzy 6 uczelni artystycznych zadeklarowali współpracę w zakresie odtworzenia dekoracji rzeźbiarskich Pałacu Saskiego i Pałacu Brühla. Elewacje Pałacu Brühla zdobiły w przyziemiu figury bóstw rzymskich autorstwa Pierre’a Coudray’a, zaś na bramie pałacowej stanęły rzeźby stanowiące alegorie „Artes Liberales” dłuta Jana Chryzostoma Redlera. Pod koniec lat 30. XX wieku fasadę wzbogaciły cztery popiersia projektu Franciszka Strynkiewicza. Całości dopełniały mięsiste płaskorzeźby z monumentalnym tympanonem i detalem zdobiącym okna i nisze. Nie mniej istotnym elementem przedwojennego programu rzeźbiarskiego były reliefowe plafony na ścianach Pałacu Saskiego. O zachowanie najwyższej dbałości i wierności odtworzenia zdobień tych historycznych budynków zadbają specjaliści z ASP w Warszawie, Krakowie, Katowicach, Łodzi i Wrocławiu oraz Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. Zgodnie z ustawą z 2021 r. obiekty zostaną odbudowane według zewnętrznego kształtu architektonicznego, jaki posiadały w przeddzień wybuchu II wojny światowej, która położyła kres ich istnieniu.
Fot. M. Kolanowska
ŁÓDŹ Odkryty przez polskich orchidologów w Kolumbii nowy gatunek storczyka będzie nosił nazwę „sokół”. W ten symboliczny sposób, nawiązując do znanej pieśni „Hej, sokoły”, naukowcy postanowili zadedykować kwiat walczącej o wolność Ukrainie. Dr hab. Marta Kolanowska z Uniwersytetu Łódzkiego, która ma na swoim koncie odkrycie już ponad 380 nieznanych wcześniej nauce storczyków i prof. Dariusz Szlachetko z Uniwersytetu Gdańskiego znaleźli Teuscheria falcon prawie dwa lata temu w dolinie Sibundoy w południowej Kolumbii. Początkowo nazwę storczyka chcieli wziąć od imienia ukraińskiego prezydenta, lecz nie uzyskali akceptacji od redakcji kilku czasopism naukowych, w których miał być opublikowany artykuł. Ostatecznie zdecydowali się więc na nazwę, która w sposób symboliczny odnosi się do przyjaźni polsko-ukraińskiej. O badaniach nad storczykami pisaliśmy w numerze 4/2022 FA.
Fot. Paweł Sudara
GDAŃSK W poprzednim numerze FA pisaliśmy o czworgu najmłodszych doktorów w Polsce. Do grona tego dołączył Wojciech Nazar, który obronił z wyróżnieniem rozprawę doktorską, będąc formalnie studentem, na początku V roku kierunku lekarskiego. Tematyka jego badań obejmuje przede wszystkim analizę świadomości społecznej dotyczącej zanieczyszczenia powietrza w Polsce oraz eksplorację zmian zachowań Polaków podczas pandemii COVID-19 (w sumie IF = 34.46, w tym 23.64 jako pierwszy autor). Jest drugą osobą z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, która ukończyła doktorat w trakcie studiów, wcześniej uczynił to Karol Steckiewicz (2021). Przed nimi byli jeszcze – Mateusz Hołda z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego (2017 r.), dziś już profesor (wciąż najmłodszy) oraz Agata Gabryelska z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi (2019). W czerwcu tego roku swój doktorat z sukcesem zakończył Tomasz Grzywa, student Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Fot. Marcin Obara
WARSZAWA Dr Paweł Grzesiowski, pediatra, prezes Fundacji Instytut Profilaktyki Zakażeń, ekspert Naczelnej Rady Lekarskiej ds. zagrożeń epidemicznych, otrzymał Nagrodę Główną w 18 konkursie Popularyzator Nauki. W poszczególnych kategoriach triumfowali: dr hab. Wiktor Kotowski z Uniwersytetu Warszawskiego (Naukowiec), Stanisław Łoboziak z Centrum Nauki Kopernik (Animator), Lubelski Festiwal Nauki (Zespół), Stowarzyszenie WroSpace (Instytucja), Agnieszka Krzemińska z „Polityki” (Media). Nagrodę im. red. Tomasza Trzcińskiego za wzorcową politykę informacyjną przyznano Instytutowi Biologii Ssaków PAN. Konkurs organizowany jest od 2005 r. przez serwis Nauka w Polsce Fundacji PAP. W tym roku zwycięzców wyłaniano spośród 84 zgłoszeń.
Fot. Andrzej Romański
TORUŃ Badaniami różnego rodzaju dzieł sztuki, kompleksową konserwacją i restauracją zabytków, tworzeniem projektów konserwatorskich oraz rozwijaniem nowych metod konserwacji zajmie się nowo powstałe Centrum Badań i Konserwacji Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Zostało wyposażone w ponad sto urządzeń, m.in. mikro-dyfraktometr rentgenowski XRD, przenośny cyfrowy system RTG, mikroskop polaryzacyjny, spektrometr XRF, mikroskop metalograficzny. Na 4 tys. m2 ulokowano pięć laboratoriów, w których prowadzone będą: identyfikacja techniki wykonania i występujących w zabytku lub dziele sztuki nawarstwień historycznych, ocena stanu zachowania, określenie właściwości materiałów, przyczyny zniszczeń, badania: pochodzenia, czasu powstania, autentyczności obiektu, materiałów konserwatorskich, w tym badania wytrzymałościowe materiałów i konstrukcji wykorzystywanych w konserwacji i restauracji, badania starzeniowe (m.in. starzenie światłem z symulacją zmiennych warunków pogodowych) wraz z oceną zmian barwy i połysku powierzchni. Budowa i wyposażenie Centrum kosztowała prawie 39 mln zł.
Fot. Archiwum
WARSZAWA Dr hab. Wiktor Lewandowski z Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego otrzymał Nagrodę Naukową im. Profesora Stefana Pieńkowskiego, przyznawaną od 2004 r. młodym naukowcom za znaczące osiągnięcia naukowe w dziedzinie eksperymentalnej fizyki, astronomii, chemii i biologii. Nagrodzono go za badania rekonfigurowalnych i chiralnych nanomateriałów ciekłokrystalicznych do technologii fotonicznych. Konstruuje on nanomateriały o strukturze podwójnej helisy, będące połączeniem matrycy ciekłokrystalicznej z chemicznie dopasowanymi nanocząstkami metali lub półprzewodników. Przyłączane do matrycy cząstki w skali nano zyskują nowe, unikalne właściwości oddziaływania ze światłem. Metale (np. złoto) efektywniej absorbują światło, natomiast półprzewodniki (fosforek indu z otoczką siarczku cynku) stają się wydajnymi źródłami światła. Zastosowanie struktur chiralnych może też zwiększyć przepustowość przesyłania danych. Nagroda została ustanowiona przez Radę Wydziału Fizyki UW dla upamiętnienia twórcy warszawskiego ośrodka fizyki doświadczalnej.
LUBLIN Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej i Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II uruchomią wspólnie nowy kierunek – Polish Studies. Na początku zostanie wyprodukowanych 10 multimedialnych e-kursów tematycznych w języku angielskim, obejmujących zagadnienia z różnych obszarów (m.in. historii Polski, literatury i sztuki polskiej, wkładu polskich uczonych do myśli technicznej i nauki światowej, polskiego dziedzictwa materialnego). Każdy będzie zakończony egzaminem w formule online. Będą odznaczały się innowacyjnością w zakresie zastosowanych technologii (VR, AR, AI, 3D) zgodnie z międzynarodowym standardem Teaching Design. W dalszej perspektywie planowane jest uruchomienie studiów (firmowanych przez KUL i UMCS) prowadzonych na jednej z globalnych platform edukacyjnych – COURSERA, co zapewni im rozpoznawalność na arenie międzynarodowej i dostęp do unikatowych kanałów rekrutacyjnych. Polish Studies skierowane są do środowisk polonijnych oraz zainteresowanej Polską międzynarodowej społeczności.
Fot. KoniorStudio
KRAKÓW Akademia Muzyczna im. Krzysztofa Pendereckiego będzie miała nowy kampus. Kompleks będzie złożony z 10 budynków. Znajdzie się w nich około 100 sal dydaktycznych, sala taneczna, sale prób chóru i orkiestry, a także kilkadziesiąt sal ćwiczeniowych. Odrębną, reprezentacyjną częścią projektowanego zespołu obiektów będzie kompleks sal koncertowych. Najważniejsza z nich to profesjonalna sala koncertowa o światowych parametrach akustycznych z widownią liczącą ok. 500–600 miejsc i pełnowymiarową estradą dla rozbudowanych zespołów instrumentalnych i wokalno-instrumentalnych. Do tego powstanie aula kameralna i sala operowo-teatralna. Zaplanowano również aulę organową oraz zaplecze studyjne dla profesjonalnej rejestracji nagrań dźwiękowych i audiowizualnych. Rozciągający się w stronę Wisły teren kampusu zajmie okazały ogród z rzeźbami i różnorodnymi gatunkami drzew – to nawiązanie do pasji patrona uczelni.
POZNAŃ Naukowcy z Instytutu Genetyki Człowieka PAN opracowali innowacyjną metodę wykrywania genetycznej predyspozycji do agresywnego raka piersi. Opatentowany wynalazek służy do szybkiej i precyzyjnej detekcji najczęstszych mutacji punktowych w genach RECQL i PALB2. Stworzony zestaw diagnostyczny opiera się na zastosowaniu nowatorskiej metody C-HRM (ang. comparative-high resolution melting). Wykrywa ona jednocześnie mutacje punktowe i mutacje typu zmiana liczby kopii. Do tej pory wymagało to użycia kosztownych i pracochłonnych analiz. Szybka metoda identyfikacji najczęstszych mutacji w genach naprawy uszkodzeń DNA daje większe możliwości poprawienia skuteczności leczenia nowotworów. Mutacje genów RECQL i PALB2 mogą występować u ok. 1% pacjentek z rakiem piersi i są to zwykle przypadki z wcześniejszym wiekiem zachorowania i gorszym rokowaniem.
Fot. Medicover
WARSZAWA Dominika Rachwał, studentka pielęgniarstwa (II st.) na Uniwersytecie Jagiellońskim – Collegium Medicum, pracująca na co dzień w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie, zwyciężyła w polskiej edycji konkursu Queen Silvia Nursing Award. Doceniono jej pomysł na zaktywizowanie pacjentów z demencją poprzez zamontowanie przy szpitalnych łóżkach indywidualnych paneli polisensorycznych z różnymi fakturami, kolorami oraz elementami przypominającymi codzienne czynności, np. klawisze telefonu, sztućce, warzywa, kalendarz. Zadaniem poszczególnych modułów byłoby nie tylko stymulowanie konkretnych umiejętności, ale także redukcja negatywnych emocji. W nagrodę studentka otrzyma stypendium w wysokości 6 tys. euro oraz dyplom od Jej Królewskiej Mości Królowej Szwecji Sylwii. Konkurs organizowany jest od 2013 r. równolegle w siedmiu krajach. W Polsce wzięło w nim już udział ponad 800 uczestników, którzy zgłosili ponad 1200 inicjatyw.
KATOWICE Na terenie kampusu Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach powstaje innowacyjne w skali europejskiej Laboratorium Multimediów, w którym realizowane będą immersyjne wydarzenia z pogranicza sztuk wizualnych i dźwięku. Zostanie ono wyposażone m.in. w pionierski system wielokanałowej emisji dźwięku w domenie 3D oraz system do symulowania akustyki pomieszczeń na żywo, w trakcie koncertów i sesji nagraniowych. W zasobach studia znajdzie się bogate instrumentarium muzyczne i eksperymentalne. W planach są rezydencje artystyczne pod okiem twórców przestrzeni oraz projekty, które mają zrewolucjonizować podejście do dźwięku. Miejsce ma służyć jako platforma do wymiany wiedzy o dźwięku i naukowym podejściu do niego, a zarazem być przestrzenią do dzielenia się dobrymi praktykami, łączącą środowiska twórcze, naukowe i biznesowe. Otwarcie przewidziane jest na przełom kwietnia i maja przyszłego roku.
Fot. Maciej Mutwil
GLIWICE Zespół naukowców z Politechniki Śląskiej opracował technologię otrzymywania powłok na powierzchni kostnych implantów dla zwierząt. Ma to im pomóc w szybszym powrocie do zdrowia. Zastosowano m.in. tzw. plazmowe utlenianie anodowe, dzięki któremu można otrzymać porowatą powłokę ze związkami wapnia, fosforu czy krzemu na powierzchni implantów o różnym rozmiarze i kształcie. Powłoka sprzyja zrostowi implantu z tkanką kostną. Powoduje też, że implant wszczepiany w organizm zwierzęcy jest znacznie lepiej tolerowany. W opracowanych implantach do utworzenia biodegradowalnej warstwy zawierającej lek wykorzystano polimery, których właściwości pozwoliły na uzyskanie kontrolowanego uwalniania antybiotyków.
WARSZAWA Górnośląski Instytut Technologiczny i Warszawski Instytut Technologiczny to dwie nowe jednostki działające od początku roku w strukturach Sieci Badawczej Łukasiewicz. Powstały w wyniku integracji kilku dotychczas istniejących placówek. Łukasiewicz – GIT utworzono z połączenia Instytutu Spawalnictwa, Instytutu Metalurgii Żelaza oraz Instytutu Napędów i Maszyn Elektrycznych KOMEL. Na czele nowego instytutu stoi Adam Zieliński, dotychczasowy dyrektor IMŻ. W stolicy powstał z kolei Łukasiewicz – WIT, w którym swoje działania prowadzą zespoły dotychczas pracujące pod szyldami Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego oraz Instytutu Mechaniki Precyzyjnej. Jednostką kieruje Marcin Kruk, dotychczasowy dyrektor IMBiGS. Dodajmy, że struktury i potencjał Łukasiewicz – Krakowskiego Instytutu Technologicznego zasilił Łukasiewicz – Instytut Techniki i Aparatury Medycznej. Łukasiewicz to jedna z największych sieci badawczych w Europie. Liczy obecnie 22 instytuty naukowe, w których pracuje ponad 7500 osób i działa 440 laboratoriów z blisko 4 tys. urządzeń kluczowej aparatury badawczej.
Opracował Mariusz Karwowski
Współpraca: Marcin Behrendt, Monika Chrobak, Katarzyna Skałecka, Małgorzata Staszkowska, Joanna Śliwińska, Jadwiga Witek, Łukasz Wspaniały
Wykorzystano serwisy prasowe szkół wyższych, placówek badawczych i instytucji otoczenia nauki.
Więcej aktualności na naszej stronie internetowejwww.forumakademickie.pl
