Więcej i lepiej za mniej

Prof. Lucjan Pawłowski z Katedry Inżynierii Ochrony Środowiska na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Lubelskiej porównuje pozycję polskiej nauki z nakładami na badania i siłą polskiej gospodarki.

Źródło:

Uzasadniając ciągłe zmiany w nauce polskiej, zwane reformami, decydenci odwołują się do rzekomo słabej pozycji nauki polskiej w świecie. Takiej opinii nie potwierdzają dane opublikowane w międzynarodowej bazie Scimago, gdzie przedstawiono ranking badań naukowych w 239 krajach. Korzystając z tej bazy, sporządzono tabele, w których przedstawiono miejsce Polski w świecie i wśród krajów Europy Wschodniej w zakresie intensywności działalności naukowej, mierzonej liczbą opublikowanych prac w latach 1996-2018. Natomiast ocenę jakości prowadzonych badań przeprowadzono na podstawie liczby cytowań prac opublikowanych przez polskich naukowców w tym czasie.

Niespodziewanie dobrze

W tabeli 1 przedstawiono dane dla wszystkich dyscyplin łącznie, z których wynika, że pod względem liczby opublikowanych prac naukowych, polscy badacze zajmowali w poszczególnych latach na świecie miejsca od 16 do 19, a w Europie Wschodniej miejsce drugie (za Rosją). Natomiast pod względem cytowań Polscy naukowcy zajmowali na świecie miejsca od 21 do 25, a w Europie Wschodniej drugie.

W tabeli 2 i 3 przedstawiono wyniki dla matematyki i chemii. Pod względem liczby opublikowanych prac polscy naukowcy pracujący w tych dyscyplinach zajmują na świecie miejsca od 12 do 15, a wśród krajów Europy Wschodniej miejsce drugie. Natomiast pod względem cytowań od 17 do 22 miejsca na świecie i pierwsze lub drugie miejsce w Europie Wschodniej.

Z nauk humanistycznych najlepszą pozycję zajmują polscy filozofowie (tabela 4), tj. od 12 do 15 miejsca na świecie i 2 miejsce wśród krajów Europy Wschodniej w zakresie liczby opublikowanych prac oraz miejsca od 16 do 24 w świecie i pierwsze lub drugie w zakresie liczby cytowań w Europie Wschodniej.

Niespodziewanie dobrze wypadają nauki humanistyczne i artystyczne (tabela 5). Polacy pracujący w tej dziedzinie zajmują od 14 do 22 miejsca na świecie i drugie miejsce w Europie Wschodniej pod względem liczby opublikowanych prac oraz od 23 do 33 miejsca na świecie i pierwsze lub drugie w Europie Wschodniej ze względu na cytowania.

Podobnie przedstawiciele nauk inżynierskich (tabela 6) zajmują 16 do 17 miejsca na świecie i drugie w Europie Wschodniej pod względem liczby opublikowanych prac oraz od 22 do 25 w świecie i drugie w Europie Wschodniej pod względem liczby cytowań. Cechą charakterystyczną nauk inżynierskich jest mała zmienność parametrów w czasie.

Również dobrze pozycjonuje się bliska autorowi inżynieria środowiska (tabela 7). Polacy zajmują w tej dyscyplinie od 17 do 22 miejsca na świecie i pierwsze miejsce w Europie Wschodniej (za wyjątkiem roku 1996) pod względem liczby opublikowanych prac oraz od 20 do 27 miejsca na świecie i pierwsze w Europie Wschodniej biorąc pod uwagę liczbę cytowań.

Dość dobrze wypada również medycyna (tabela 8). Polscy medycy zajmują od 17 do 23 miejsca na świecie i pierwsze (za wyjątkiem lat 1996 i 2018) w Europie Wschodniej biorąc pod uwagę liczbę opublikowanych prac oraz od 20 do 26 miejsca w świecie i pierwsze w Europie Wschodniej pod względem liczby cytowań.

Nauka przed gospodarką

Z przedstawionych danych wynika, że polska nauka zajmuje całkiem przyzwoitą pozycję w świecie, tak pod względem aktywności naukowej mierzonej liczbą opublikowanych prac, jak i jakości prowadzonych badań naukowych mierzonej liczbą cytowań, a już wręcz bardzo dobrze wypada na tle krajów Europy Wschodniej. Ten wynik wygląda jeszcze lepiej, jeśli odniesiemy dane o publikacjach i cytowaniach do nakładów na naukę, które w 2017 roku wyniosły 1,04% PKB, co lokowało Polskę na 35 pozycji na świecie. Do czołówki inwestujących w naukę należą Izrael (4,58% PKB), Korea Płd. (4,55%), Szwajcaria (3.37%), Szwecja (3,31%) i Japonia (3,20%). Z Europy Wschodniej najlepiej wypadają Słowenia (1,85%), Czechy (1,79%) i Węgry (1,35%). Rosja przeznacza na badania 1,11% PKB. Mniej od Polski na badania przeznaczają Serbia (0,93%), Litwa (0,89%), Słowacja (0,88%), Chorwacja (0,87%), Bułgaria (0,77%), Białoruś (0,59%), Rumunia (0,50%), Ukraina (0,45%) Albania (0,15%).

Warto też zwrócić uwagę na pozycję naszej gospodarki. Według Międzynarodowego Funduszu Walutowego Polska zajmuje 22 miejsce na świecie pod względem wielkości nominalnej PKB i 23 pod względem wielkości PKP mierzonego parytetem siły nabywczej. W przypadku PKB na jednego mieszkańca zajmujemy miejsce 56 nominalnie i 45 pod względem parytetu siły nabywczej. Pozycja polskiej nauki zatem wyprzedza gospodarkę bądź o kilka punktów procentowych (PKB całkowite), bądź nawet o kilkadziesiąt punktów procentowych (PKB na mieszkańca).

Tabela 1. Charakterystyka działalności naukowej we wszystkich dyscyplinach łącznie

Tabela 2. Charakterystyka działalności naukowej w dyscyplinie matematyka.

Tabela 3. Charakterystyka działalności naukowej w dyscyplinie chemia.

Tabela 4. Charakterystyka działalności naukowej w dyscyplinie filozofia.

Tabela 5. Charakterystyka działalności naukowej w naukach humanistycznych i artystycznych.

Tabela 6. Charakterystyka działalności naukowej w naukach inżynierskich.

Tabela 7. Charakterystyka działalności naukowej w inżynierii środowiska

Tabela 8. Charakterystyka działalności naukowej w medycynie.